Met de Oceanische kunst duiden we de kunst aan uit de gebieden in de Grote Oceaan die wij Micronesië, Polynesië en Melanesië noemen. In deze oceaan, die ook bekend staat als de Stille Zuidzee, liggen niet minder dan 25.000 eilanden. Al deze eilanden behoren tot Micronesië, Polynesië of Melanesië. Ook Australië en Nieuw-Zeeland behoren tot het gebied waar men al millennia lang Oceanische kunst maakt.
Het zal u niet verbazen dat er een grote verscheidenheid aan kunstvoorwerpen is voortgebracht door de vele kunstenaars en handwerklieden op de eilanden, vooral ook omdat de afstanden in de Grote Oceaan enorm groot zijn. Het is niet voor niets de grootste oceaan op onze wereldbol. Deze oceaan is zo uitgestrekt dat de kernmachten VS, Groot-Brittannië en Frankrijk hier in de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw hun kernproeven hielden, vaak met catastrofale gevolgen voor veel eilanden. Een huidige uitdaging voor het milieu van de eilanden zijn de grote gebieden met samengestroomd plastic in zowel het zuidelijke als het noordelijke deel van de Grote Oceaan. Toch zijn er ook overeenkomsten te vinden in de kunstuitingen van de eilandbewoners in deze oceaan.
Afbeelding: Een 19de-eeuwse dilukai uit Palau in Micronesië. Dilukai zijn houten afbeeldingen van jonge vrouwen. Men plaatste deze boven de deuropeningen van de woningen van de stamhoofden in de Palau-archipel. De jonge vrouwen gaf men weer met gespreide benen en een groot en zwart, driehoekig schaamgebied. De handen plaatsten de kunstenaars op de dijen.
Locatie: Deze dilukai staat in het Metropolitan Museum of Art (The MET) in New York in de VS. Dit kunstmuseum bevindt zich aan de oostzijde van Central Park in Manhattan.
Overeenkomsten in de Oceanische kunst
Magie en vruchtbaarheid zijn kernwoorden die het doel van de kunst in Oceanië duidelijk weergeven. In die zin is het goed om, voordat u aan dit hoofdstuk begint, ook het verhaal over de primitieve kunst te lezen. Veel van wat u daar leest stemt overeen met de kunstontwikkelingen op de eilanden. Het zijn gelijksoortige rotstekeningen en magische maskers die u op de eilanden van de Grote Oceaan aantreft. In die zin vindt u ook hier veel primitieve kunstuitingen. Opmerkelijk is dat men in Polynesië geen maskers maakte, wat in de andere gebieden van Oceanië wel gebruikelijk was.
Bijzonder voor de eilanden is dat men niet over ijzererts beschikte en dus ook niet over ijzeren werktuigen. Alle stenen en houten beelden werden daarom uitgehouwen met stenen bijlen, werktuigen van obsidiaan, schelpen en scherpe tanden van vissen.
Afbeelding: Papoea’s plaatsen een huispaal voor een in aanbouw zijnde paalwoning in Papoea-Nieuw-Guinea. Deze paalwoningen maakte men zonder gebruik te maken van ijzeren werktuigen. Er worden in Papoea-Nieuw-Guinea niet minder dan 823 verschillende Papoea- en Austronesische-talen gesproken, bijna 15% van alle talen in de wereld! Er komt steeds meer aandacht voor de kunst uit Papoea-Nieuw-Guinea.
Collectie: Deze foto is in het bezit van de Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen. De foto werd in 1903 gemaakt door de Nederlandse arts en fotograaf Gijsbert van der Sande (1863-1910) bij het dorp Asé en het Sentanimeer in Papoea-Nieuw-Guinea.
Maar niet alleen steen en hout werden als basismaterialen gebruikt om kunst te vervaardigen, ook veren, de schilden van schildpadden en parelmoer kregen een plek in de kunst. Al deze kunstzinnige uitingen waren verbonden met de magie of de vruchtbaarheid.
De kunsten waren tevens verweven met de geloven van de verschillende volkeren, vandaar dat veel kunstvormen en kunstuitingen werden gebruikt tijdens ceremoniën met een religieus karakter. Dat kon een huwelijks- of begrafenisplechtigheid zijn, maar ook het kronen van een stamhoofd.
Hoewel vaak verschillend van oorsprong, zijn er ook nog andere overeenkomsten te vinden tussen de kunstuitingen in Oceanië. Het belang van magie, religie en vruchtbaarheid is al genoemd. In die context is op bijna alle eilanden sprake van de verering van vergoddelijkte voorouders. 
Afbeelding: Magische deurklopper uit Irian Jaya ofwel Papoea in Zuidwest-Nieuw-Guinea. Met een stok werd op het beeld geklopt. Het geluid was niet alleen al van verre te horen, maar het zorgde er ook voor dat de woning beschermd werd tegen kwade geesten of mensen met slechte bedoelingen. Bij het beeld hoort een uitstekende fallus. Deze diende niet alleen als deurklopper, maar eveneens als vruchtbaarheidssymbool. De gebogen knieën staan in geheel Oceanië symbool voor leven door beweging
Locatie: Deze magische deurklopper uit Irian Jaya (Papoea) maakt deel uit van de collectie van de Gooise Galerie. ©Ronnie Rokebrand.
Bekend zijn de vele afbeeldingen van deze vergoddelijkte voorouders die men op de eilanden tiki’s noemt. Een beroemd voorbeeld zijn de reusachtige voorouderbeelden op Paaseiland.
Kenmerkend voor de beelden in Oceanië is dat zij zijn gebeeldhouwd met gebogen knieën, het symbool van leven door beweging. 
Afbeelding: Een vrouwen figuurtje uit het begin van de 19de eeuw. Het komt van de Ha’apai eilanden in het koninkrijk Tonga in Polynesië. Het is gesneden uit het ivoor van een walvis en gebeeldhouwd met gebogen knieën, het symbool van leven door beweging.
Locatie: Dit ivoren beeldje van een vrouw uit de Ha’apai eilanden maakt deel uit van de collectie van het Metropolitan Museum of Art (The Met), gelegen ten oosten van Central Park in New York in de VS.
Ook in het gebruik van kleuren zijn veel overeenkomsten te vinden. Het kleurenpalet was oorspronkelijk beperkt, omdat men alleen gebruik maakte van natuurlijke kleurstoffen. Men had op de eilanden in de Grote Oceaan alleen de beschikking over de kleuren wit, zwart, rood en bruingele oker. De goddelijke kleur rood was de kleur voor aanzien en macht, terwijl wit de kleur van de dood was. Vandaar dat dit de traditionele kleuren waren (en zijn) die men op kunstvoorwerpen aanbracht.
Afbeelding: Een schild uit de Salomonseilanden in Melanesië. Het is rond het jaar 1830 vervaardigd van hout en parelmoer en vervolgens beschilderd in de traditionele kleuren rood en zwart. Het wit uitstralende parelmoer symboliseert de dood. De rode kleur staat symbool voor de macht en het aanzien van degene die het schild draagt.
Locatie: Dit schild uit de Salomonseilanden bevindt zich in het Metropolitan Museum of Art (The Met), gelegen aan de oostzijde van Central Park in New York in de VS.
De pigmenten voor geel, groen en blauw kwamen pas in de koloniale periode ter beschikking van de kunstenaars en handwerklieden in Oceanië.
In Oceanië vindt u kunstuitingen die wij ook in andere delen van de wereld kennen, van de primitieve maskers en de megalithische bouwwerken, gemaakt uit reusachtige stenen, tot aan traditionele dansen toe. Opmerkelijk zijn de vele manieren waarop mensen zijn getatoeëerd. Tatoeage is in Oceanië een aparte kunstvorm.
Met de komst van de Europeanen gingen de inwoners van Oceanië goederen ruilen met de Europeanen, waardoor wij in het westen voor het eerst in aanraking kwamen met de oceanische kunst. Nadat de meeste eilanden gedurende de 20ste eeuw weer zelfstandig werden, kwamen de eerste kunstwerken van Aboriginals bij Europese kunstverzamelaars terecht. Ondertussen ontwikkelde de moderne kunst zich ook op de oceanische eilanden en maakte men kunstwerken voor een nieuwe doelgroep: de toeristen.
Kunst in Micronesië
Het gebied dat wij Micronesië noemen omvat onder meer de Federale Staten van Micronesië, Guam, Kiribati, de Marshall eilanden, Nauru en de noordelijke Mariana eilanden. In het algemeen zijn het relatief kleine eilanden die ten noorden van Melanesië liggen. De kunst in Micronesië heeft haar wortels in de Lapita-cultuur.
Het kunstmatig gebouwde eiland Nan Madol
Het bekendste bouwwerk in Micronesië is het kunstmatig geconstrueerde eiland Nan Madol. Het betreft hier een megalithische stad ofwel een stad opgebouwd uit grote stenen, met ruimte voor zo’n 25.000 inwoners. Men bouwde deze nederzetting in zee van reusachtige basaltstenen, direct voor de kust van het eiland Pohnpei. In totaal gebruikte men niet minder dan 250 miljoen ton aan vulkanische basaltstenen om Nan Mado te construeren. Sommige basaltstenen wogen een paar ton per stuk. De verdedigingsmuren van de stad waren 7 meter hoog. De stad bestond verder uit kleine, kunstmatige eilanden, die via kanalen met elkaar verbonden waren. In de deels overwoekerde ruïnestad vindt u nog de resten van deze kanalen, maar ook van paleizen, tempels, huizen, graftombes en uitgebreide irrigatiewerken. 
Afbeelding: In de ruïnestad Nan Madol vindt u nog de resten van paleizen, tempels en andere bouwwerken. De meeste kanalen zijn in de loop der eeuwen dichtgegroeid.
Locatie: Nan Madol ligt direct voor de kust van het eiland Pohnpei in Micronesië.
Hoe men deze stad heeft geconstrueerd, zonder de kennis van moderne werktuigen, blijft tot op de dag van vandaag een groot vraagteken. De leden van de Saudeleur-dynastie startten de bouw van deze megalithische stad rond het jaar 1200 na Chr.. In 1628 werden zij verslagen door een binnenvallend volk dat vervolgens in Nan Madol ging wonen. Rond 1820 verlieten ook zij deze bijzondere stad in het water. Ondanks uitgebreid wetenschappelijk onderzoek heeft men nog geen idee of de bevolking uitstierf, omdat er geen vers water meer was of omdat ook zij moesten vluchtten voor gevaar. Dat er soms gevaar dreigde blijkt uit de aanwezigheid van een geheime tunnel die onder de zeebodem door van Nan Madol naar het eiland Pohnpei leidde.
Andere kunstuitingen en kunstvoorwerpen in Micronesië
Op de vele kleine eilanden in Micronesië waren voor de kunstenaars en handwerklieden weinig materialen beschikbaar die zij voor hun kunstuitingen konden gebruiken. Men maakte voornamelijk gebruik van hout. Met als gevolg dat u hun culturele traditie vooral terugvindt in de rijkelijk bewerkte en met traditionele patronen beschilderde kano’s, ceremoniële vaten en beschilderde houten schalen. Incidenteel vervaardigde men houten beelden.
Een bekende kunstvorm in Micronesië was het versieren van het lichaam met tatoeages. Bovendien namen zang, dans en het vertellen van mythologische verhalen een belangrijke plaats in de cultuur van de eilandbewoners in. Via deze verhalen werden de geschiedenis en andere belangrijke, vaak mythologische gebeurtenissen van generatie op generatie doorgegeven. Fraai beschilderd houtsnijwerk vindt u op de gevels en balken van de kerken op het eiland Palau. Op de Mortlock-eilanden, ten zuidoosten van Chuuk, maakten de eilandbewoners houten afbeeldingen van menselijke figuren en gestileerde houten maskers.
Afbeelding: Een gestileerd houten masker, een zogenoemde Tapuanu, van de Mortlock-eilanden in de Federale Staten van Micronesië. Het houten masker is beschilderd met roet en kalk.
Locatie: Dit houten masker is te bezichtigen in het Honolulu Museum of Art, gelegen op de Beretania Street in de Hawaïaanse hoofdstad Honolulu op het eiland Oahu in de staat Hawaï (VS).
Het fabriceren van textiel met traditionele patronen komt op elle eilanden in Micronesië voor.
Afbeelding: Een 19de-eeuws geweven vloerkleed van de Marshalleilanden. Het vlechtwerk bestaat uit draden van de geurende Schroefpalm en de Chinese roos. Links een afbeelding van het gehele kleed; rechts ziet u een detail.
Locatie: Dit vloerkleed uit de Marshalleilanden hangt aan de muren van het Honolulu Museum of Art in de Hawaïaanse hoofdstad Honolulu op het eiland Oahu, gelegen in de staat Hawaï in de VS.
Kunst in Polynesië
In het gebied dat bekend staat als Polynesië, in het oostelijke deel van de Grote Oceaan, vindt u onder meer het bekende Paaseiland, Hawaï , Samoa, Amerikaans Samoa, de Cook Eilanden, Frans-Polynesië, Niue, Norfolkeiland, de Pitcairneilanden, Tonga, Tuvalu, en Wallis en Futuna. Echter ook Nieuw-Zeeland behoort in geografisch opzicht tot Polynesië. Het beslaat een enorm driehoekig gebied vol met eilanden dat wordt begrensd door Hawaï, Nieuw-Zeeland en Paaseiland (Rapa Nui). Het eiland Fiji behoort geografisch bij Melanesië, maar past vanuit cultureel oogpunt beter bij Polynesië. Polynesië heeft, net als Micronesië, haar wortels in de culturele tradities van de Lapita-volkeren, die zich zo’n 3000 jaar geleden via Fiji, Tonga en Samoa over de eilanden van de Grote Oceaan verspreidden. Een deel van de eilanden ontstond door uitbarstingen van vulkanen, andere werden opgebouwd uit koraal.
Een belangrijk begrip in dit deel van de wereld is mana. Het is een bovennatuurlijke kracht die zich manifesteert in mensen, in tijd en in objecten. Deze bovennatuurlijke krachten kunnen zich goed manifesteren dankzij de regels en rituelen die men tapu noemt. Een andere verbindende kracht in de samenlevingen in Polynesië waren de geschiedenissen van de families op de eilanden. Status werd mede bepaald door de familie waartoe men behoorde. De sociale status van een persoon kon men vaak aflezen aan zijn of haar tatoeages. 
Afbeelding: Een litho van een getatoeëerd stamhoofd op Hawaï, een zogenoemde Chief. De litho is in 1819 vervaardigd door Antoine Maurin (1793-1860) op basis van een tekening van Jacques Arago (1790-1855).
Locatie: Deze litho bevindt zich, net als de oorspronkelijke tekening, in het Honolulu Museum of Art in Honolulu op het eiland Oahu. Deze stad vindt u in de staat Hawaï in de VS.
Omdat ook materialen en voorwerpen bovennatuurlijke krachten bezaten, hadden veel sierlijke kunstuitingen een magische betekenis. Vandaar dat men maskers met mana gebruikte bij religieuze ceremonies en sociale rituelen. U vindt hier echter ook voorbeelden van rotstekeningen, tatoeages, schilderingen, houtsnijwerk, gebeeldhouwde stenen en kunstzinnige vormen van textiel, waaronder tapa’s, een soort schorsdoeken.
Op Hawaï maakte men ook beelden, soms versierd met parelmoer en hondentanden. Textiel vervaardigden de Hawaïanen van veren; geweven stoffen kende men tot de komst van de Europeanen niet. De tapa’s noemde men hier kapa’s. En ook op Hawaï versierde men de mensen met tatoeages, afhankelijk van hun sociale status.
De Polynesische kunst oefende ook zijn invloed uit op de westerse kunsten. Een goed voorbeeld zijn de schilderijen van de post-impressionistische kunstschilder Paul Gauguin die zijn mooiste werken op Tahiti maakte.
Afbeelding: De voorouders van Tehamana (Merahi metua no Tehamana), een schilderij uit 1893 dat de Franse kunstschilder en post-impressionist Paul Gauguin (1848-1903) op het eiland Tahiti schilderde. Tehamana was de Tahitiaanse vrouw van Paul Gaguin. Deze schilderijen rekent men tot de kunststijl het synthetisme, dat deel uit maakt van het symbolisme. Op de achtergrond van dit schilderij ziet u magische tekens en afbeeldingen van voorouders waarmee de figuur op de voorgrond, Tehamana, is verbonden. De schep symboliseert haar betrokkenheid met de grond waarop zij geboren en getogen is.
Locatie: Dit schilderij maakt deel uit van de kunstverzameling van het Art Institute of Chicago. Dit kunstinstituut bevindt zich in Grant Park in Chicago in de staat Illinois in de VS.
De Moai op Paaseiland
De meest bekende Polynesische kunstvormen zijn de Moai ofwel de soms 9,5 meter hoge en 18 ton zware Paaseilandbeelden op Paaseiland. Er is zelfs een Paaseilandbeeld met een gewicht van 82 ton gevonden. Het eiland heet officieel Rapa Nui, een naam waar we ook de huidige bevolking mee aanduiden. De naam Paaseiland kreeg het eiland van de Nederlandse ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen die het eiland op Paasdag in 1722 ontdekte en het naar deze dag vernoemde. Het is één van de meest geïsoleerd liggende eilanden ter wereld. Hier leefde een samenleving van erfelijke leiders, priesters, clans en gilden van gespecialiseerde ambachtslieden in een tijdsperiode van 1000 jaar in volledige afzondering. Het meest nabije, bewoonde eiland ligt op een afstand van ruim 2000 kilometer van Paaseiland …
De Moai, uitgesproken als mo-eye, zijn vergoddelijkte voorouderbeelden, ook wel tiki’s genoemd, die gemaakt zijn van vulkanisch tufsteen. Enkele zijn uit het hardere vulkanische basaltgesteente gehouwen. Staande op een stenen platform staan zij met de rug naar de zee toegekeerd en met de ogen schuin omhoog gericht. Slechts 7 van de 900 beelden kijken in de richting van de oceaan. Volgens de overlevering staarden deze 7 beelden over de oceaan naar het westen, de richting waar de oorspronkelijk bewoners vandaan kwamen.
Sommige Moai staan hier al sinds de 11de eeuw na Chr.; sinds die tijd werden deze beelden gemaakt totdat men rond 1680 deze activiteit staakte. Men neemt aan dat een hongersnood er debet aan was dat men niet meer in de hulpvaardige krachten van de voorouderbeelden geloofde.
Op 3 oktober 2022 woedde er een hevige brand op het Paaseiland, veroorzaakt door veeboeren, waarbij enkele Moai verschroeiden en beschadigd raakten. Het gebied rondom de vulkaankrater Rano Raraku werd het zwaarst getroffen. Een aantal van deze oeroude kunstvoorwerpen kunnen helaas als verloren worden beschouwd.
Het doel van de beelden was om bij de goden en voorouders vruchtbaarheid af te dwingen, zowel in de voorplanting van mensen als in het verkrijgen van een goede oogst. Ook het krijgen van kinderen was belangrijk voor de eilandbewoners, omdat het eiland door haar geïsoleerde ligging weinig contacten met andere volkeren had. Vruchtbaarheid en gezonde nakomelingen waren van essentieel belang voor de voortplanting van de eilandbewoners. Inteelt was daarbij een veel voorkomend probleem. De groeiende bevolking zorgde echter ook voor een ander, nog uitdagender probleem. Bijna alle bomen werden gekapt, waardoor er minder kano’s gebouwd konden worden. Zonder kano’s kon men geen vis vangen, met als gevolg hongersnood. Men neemt aan dat kannibalisme dit probleem vervolgens oploste …
De beelden vertegenwoordigden ook de macht van de stamhoofden. Als zij stierven kregen ook zij een goddelijke status die vervolgens vertaald werd in een nieuwe Moai.
De beelden zijn strak gestileerd met de armen langs het lichaam, en met de gestrekte vingers op de onderbuik. Velen dragen een enorme cilindervormige hoed. De ogen in de langwerpige gezichten waren van rood puimsteen, obsidiaan of wit koraal, maar zijn bij de meeste beelden verdwenen. De oorlellen zijn lang en de neus en de volle lippen steken naar voren uit. Veel beelden liggen op de grond; in de afgelopen jaren zijn er ongeveer 50 weer rechtovereind gezet.
Het moet een hele klus geweest zijn om de beelden vanuit de groeve op het eiland op hun definitieve plek te krijgen. Volgens de overlevering was dat geen probleem: de beelden bezaten mana en liepen zelf naar de plek waar ze dienden te staan.
Afbeelding: De Moai zijn vergoddelijkte voorouderbeelden, ook wel tiki’s genoemd, die al sinds de 11de eeuw op Paaseiland staan. Zij zijn gemaakt van vulkanisch tufsteen; enkele voorouderbeelden zijn uit het hardere basalt gebeeldhouwd.
Locatie: Er stonden ongeveer 900 Moai op Paaseiland in Polynesië. Een deel hiervan is zwaar beschadigd tijdens de grote brand in 2022.
Kunst in Melanesië
In Melanesië, het gebied in het westelijke deel van de Grote Oceaan, liggen onder meer de eilanden Fiji, Vanuatu, de Solomon eilanden, Oost-Timor, Papoea (Indonesië) en Papoea-Nieuw-Guinea. Velen rekenen ook Nieuw-Zeeland tot deze regio. Hoewel Fiji geografisch tot Melanesië behoort, past dit eiland cultureel beter bij Polynesië. Het is het dichtstbevolkte gebied in de Grote Oceaan, ten minste als je van dichtbevolkt kunt spreken. Ook in dit gebied is het mana dat een grote invloed uitoefent op de kunstuitingen van de eilandbewoners.
De eilanden worden geregeerd door stamhoofden die uit vooraanstaande families stammen. Zij bespreken de dagelijks problemen van de stam of het dorp in de zogenoemde mannenhuizen. De eilandbewoners dragen weinig kleding. Meestal beperkt deze zich tot een peniskoker of een lendendoek. Al heeft de westerse kleding ook hier zijn intrede gedaan.
De mannenhuizen fungeren tevens als bewaarplaatsen voor belangrijke religieuze objecten en dus van de kunstvoorwerpen. Deze zijn namelijk nodig voor de ceremoniën. Met deze objecten roept men de geesten en de voorouders aan. Het zijn vaak houten figuren van dieren en beelden van voorouders, getooid met menselijke haren en schelpen. Schelpen hadden in het verleden een geldwaarde en werden als ruilmiddel gebruikt met andere volkeren. Kunst, magie en religie zijn in deze primitieve samenlevingen onafscheidelijk van elkaar. De kunst in Melanesie kun je in 3 stijlen verdelen: de kunst van de Sepik in Papoea-Nieuw-Guinea, de kunst van de Massim, eveneens op het vasteland van Papoea-Nieuw-Guinea, en de kunst van de Salomonseilanden. 
Afbeelding: Een vooroudermasker van de Asmat in Papoea-Nieuw-Guinea in Melanesië. Het is gemaakt van schelpen, vezels en veren. De Asmat gebruiken dergelijke vooroudermaskers tijdens ceremoniën, dansen en rituelen.
Locatie: Dit vooroudermasker staat in het Etnografisch Museum, gevestigd in Museiparken (Gardet) in de Zweedse hoofdstad Stockholm.
De stammen uit Papoea-Nieuw-Guinea
De mannenhuizen van de Sepik uit Papoea-Nieuw-Guinea zijn versierd met houtsnijwerk en primitieve maskers die verwijzen naar het geslachtsorgaan van de oervrouw. Ook bij de Sepik is vruchtbaarheid namelijk een belangrijk item om de stam in stand te houden of zelfs te laten groeien. Bekend zijn ook hun gedecoreerde houten schilden en houten afbeeldingen van menselijke figuren met typisch dierlijke kenmerken.
Afbeelding: Een 19de-eeuws amuletfiguur van de Sepiks in Papoea-Nieuw-Guinea in Melanesië. Het beeld is uit hout gesneden. Het heeft een menselijk lichaam, maar de snavel van een vogel. Ook hier zien we de gebogen knieën als een symbool van leven door beweging.
Locatie: Dit amuletfiguur staat in het M.H. de Young Memorial Museum, gelegen in het Golden Gate Park in de stad San Francisco in de staat Californië (VS). Het museum werd gesticht op initiatief van de krantenmagnaat M.H. de Young (1849-1925) en naar hem vernoemd.
De schilden van de Asmat uit Papoea-Nieuw-Guinea verwijzen naar een lange periode van koppensnellen, een praktijk die in Melanesië veel voorkwam. Op hun schilden schilderden zij afschrikwekkende afbeeldingen om de vijand angst aan te jagen, vaak van een bidsprinkhaan waarvan het vrouwtje tijdens de seks de kop van het mannetje afbijt. De grote voorouderpalen, in de vorm van een fallus, richtten de Asmat op ter ere van overleden familieleden. Zij vulden vanaf dat moment de rol van voorouder in. Ook bij de Asmat spelen voorouders een belangrijke rol in de samenleving.
Afbeelding: De Bisj-palen werden gemaakt van de plankwortels van de mangrove-bomen door de houtsnijders van de Asmat in Papoea-Nieuw-Guinea. De plankwortels van de mangrove-boom zijn die delen van de wortels die boven het wateroppervlak uitsteken. Tijdens een Bisj-ceremonie herdachten de Asmat hun overleden kinderen en degenen die door vijandige stammen waren gedood. Na de ceremonie brachten de Asmat de Bisj-palen naar het moeras om daar weg te rotten. De magische kracht van deze palen bevorderde de groei van de Sagopalmen, een belangrijk voedingsgewas. De Bisj-palen stonden dan ook symbool voor vruchtbaarheid en nieuw leven.
Locatie: Deze Bisj-palen staan in de centrale lichthal in het Tropenmuseum, ook wel het Wereldmuseum genoemd, aan de Linnaeusstraat in Amsterdam. Dit museum beheert 63 Bisj-palen die Carel Groeneveld in de periode 1951 tot 1958 voor het Tropenmuseum bijeenbracht. ©Ronnie Rokebrand.
De Massim versierden hun kano’s met uit hout gesneden kunstvoorwerpen die een magisch doel dienden. Een zelfde oogmerk hadden de fraai bewerkte schilden die zij tijdens het dansen gebruikten.
Kunst op de Salomonseilanden
De Salomonseilanden liggen net ten oosten van Papoea-Nieuw-Guinea. Op deze eilanden vind je kunstvoorwerpen met ingewikkelde ontwerpen, vaak ingelegd met parelmoer van de Nautilus schelp. Zij verleenden status aan de bezitter van het kunstvoorwerp, zowel tijdens zijn leven als na zijn overlijden. 
Afbeelding: Een uit hout gesneden Bonito-vis, ook wel de gestreepte tonijn genoemd, ingelegd met parelmoer van Nautilus schelpen. Het kunstwerk werd rond 1905 vervaardigd op de Salomonseilanden.
Locatie: Het Melbourne Museum in Melbourne in Australië kocht dit houtsnijwerk van dhr. C. Pinschof. Het is nog steeds in het bezit van het Melbourne Museum, een natuur- en cultuurhistorisch museum in de Carlton Gardens in de Australische stad Melbourne. Het museum ligt naast het Royal Exhibition Building.
Opmerkelijk zijn de rieten oorlogsschilden, eveneens ingelegd met parelmoer. Verdedigend hadden deze schilden weinig nut. Ze hadden vooral een ceremoniële functie en waren in het bezit van de stamhoofden. Zij droegen ook kostbare borstornamenten, zogenoemde kaps-kaps, gemaakt van de schilden van schildpadden in combinatie met andere grote schelpen en het veel gebruikte parelmoer. Verder versierden zij hun kano’s en peddels. Zij vertrouwden er op dat deze magische versieringen hen zouden beschermen tijdens het koppensnellen. Ook de ceremoniële huizen werden vaak met houtsnijwerk versierd, altijd met een magische doelstelling. 
Afbeelding: Een deurpost van een ceremonieel huis in het dorp Magura. Dit dorp ligt op het eiland Makira op de Salomonseilanden. Ook hier staat het belang van vruchtbaarheid en voortplanting centraal in dit houten beeld.
Locatie: Deze ceremoniële deurpost staat in het Musée du quai Branly-Jacques Chirac. Dit bekende etnografische museum ligt in het 7e arrondissement in de Franse hoofdstad Parijs, vlakbij de Eiffeltoren.
Andere kunstvoorwerpen in Melanesië
Verder vinden we in heel Melanesië gedecoreerde voorouderschedels, versierde neksteunen om op te slapen, kunstig vervaardigde gebruiksvoorwerpen, afbeeldingen van kano’s in allerlei vormen, tatoeages, tal van sieraden, sierkammen en ceremoniële muziekinstrumenten.
Afbeelding: Een houten spleettrommel uit Papoea-Nieuw-Guinea in Melanesië. De spleettrommel is in de 20ste eeuw vervaardigd door de Sepiks. Een spleettrommel is een hol slaginstrument, in dit geval van hout, waarvan de klank versterkt wordt door een of meer spleten.
Locatie: Deze spleettrommel staat in het M.H. de Young Memorial Museum in San Francisco in de staat Californië in de VS.
Grote afbeelding: Een houten kom uit Hawaï, gedecoreerd met parelmoer en tanden van zwijnen. De kom gebruikte men om de bedwelmende drank awa te serveren. Het was een geschenk van een opperhoofd op Hawaï aan kapitein Charles Clerke tijdens James Cook’s derde Pacific Voyage (1776-1780).
Locatie: Deze houten kom uit Hawaï werd in het jaar 1780 geschonken aan het British Museum in de Britse hoofdstad Londen. Het is het nationale museum van het Verenigd Koninkrijk en bevindt zich aan de Great Russell Street.
