Gustave Courbet, een sociaal bewogen mens
`Ik wens van niemand anders dan de natuur een leerling te zijn.’
Gustave Courbet
De realistische kunstschilder Gustave Courbet (1819-1877) was een sociaal bewogen mens. Hij wilde niet de schoonheid op zijn doeken weergeven, maar de waarheid. Het was het startpunt voor een nieuwe kunststroming: het realisme in de kunst. De natuur der dingen moest aan het doek worden toevertrouwd. Voor hem was het afgelopen met de oud-Griekse en Romeinse afbeeldingen uit de neoklassieke periode en het weergeven van de machtige natuur tijdens de romantiek. In tegendeel, hij pleegde met zijn schilderijen verzet tegen de tradities van zijn tijd. Men moest het leven zonder een roze bril benaderen en afbeelden. Het reële dagelijkse leven van arbeiders, bakkers, winkeliers en werkende boeren werd het belangrijkste thema in de composities van het realisme in de kunst. De werkelijkheid kreeg een eigen plaats in de kunst.
Afbeelding: Een begrafenis in Ornans, een schilderij van de Franse realistische kunstschilder Gustave Courbet uit 1849-1850. Het toont de begrafenis in het najaar van 1848 van zijn oudoom in Ornans, de geboorteplaats van Gustave Courbet. Hij begroef met dit schilderij de romantiek, zoals hij zelf aangaf. Het is een gewone, realistisch weergegeven begrafenis met bestaande mensen, maar in de stijl van een historisch schilderstuk. Toen hij het op de Salon in Parijs toonde, waren de kijkers geschokt. Het schilderij is 3,1 meter hoog en 6,6 meter breed.
Locatie: Dit schilderij van Gustave Courbet hangt in het Musée d’Orsay in de Franse hoofdstad Parijs. Het museum is sinds 1986 gehuisvest in het voormalige treinstation Gare d’Orsay, gelegen bij het huidige treinstation Musée d’Orsay aan de spoorlijn Quai-d’Orsay – Paris-Austerlitz in het 7e arrondissement van Parijs.
Gustave Courbet werd geïnspireerd door de vele revoluties in de grote steden van Europa in het jaar 1848. De samenstellers van de tentoonstellingen in de Salon in Parijs waren het niet men hem eens; zij vonden dat kunstenaars zich moesten houden aan de geldende regels voor goede kunst. Zij wilden geen arme sloebers op de tentoongestelde doeken zien. De naam realisme is gangbaar sinds Gustave Gourbet in 1855 in Parijs een tentoonstelling opende van zijn schilderijen onder de naam Le Réalisme.
Afbeelding: `De ontmoeting’ ofwel, zoals het later genoemd zou worden, `Bonjour, Monsieur Courbet’, uit 1854 van de realistische schilder Gustave Courbet. De toen 35-jarige reizende kunstenaar staat trots met zijn witte hemd, zijn pelgrimsstaf en zijn schilderspullen op zijn rug rechts in het beeld. Courbet schilderde zichzelf als een onafhankelijk personage, met beide benen stevig op de grond, om aan te geven dat hij een eigen mening had over de realistische kunst. Links staat Bruyas, een vermogende kunstverzamelaar die onder meer Gustave Courbet betaalde om voor hem te schilderen. Dit was de mogelijkheid voor Courbet om te blijven schilderen, omdat de Salon in Parijs zijn werken niet wilde tentoonstellen. Zoals zo vaak gebeurde was de Salon alleen geïnteresseerd in bestaande en alom gewaardeerde kunststromingen. Innovatie stond bij hen niet prominent op de tentoonstellingsagenda. Gustave Courbet plaatste hem dan ook slim in het midden. Ze kijken elkaar aan en dit suggereert een gelijkwaardige band tussen de twee mannen. Achter Bruyas staat zijn knecht Calas, met het hoofd dienstbaar omlaag en een plaid over de linkerarm. In de verte rijdt een koets het beeld uit.
Locatie: Het schilderij `De ontmoeting’ van Gustave Courbet hangt in het Musée Fabre, gelegen aan de Boulevard Bonne Nouvelle 39 in de Franse stad Montpellier.
De sociaalkritische kunstenaar Honoré Daumier
De sociaalkritische kunstenaar Honoré Daumier (1808-1879) ontwikkelde dezelfde ideeën als Courbet, maar hij richtte zich in zijn kunstwerken meer op het dagelijkse leven in de stad, waarbij hij een voorkeur had voor politieke en satirische litho’s, aquarellen en schilderijen. In zijn kunstwerken toonde hij het dagelijkse leven van de gewone man en vrouw. Zijn politieke en sociale betrokkenheid proef je in al zijn kunstwerken. Hij laat in zijn kunstwerken de gevolgen zien van de industrialisatie halverwege de 19de eeuw.
Afbeelding: Het rijtuig van de derde klas, uit 1831 van de realistische Franse kunstschilder Honoré Daumier. Het geeft een goed, maar misschien wat somber beeld van het dagelijks leven van de inwoners van Frankrijk halverwege de 19de eeuw.
Locatie: Dit schilderij van Honoré Daumier hangt in de National Gallery of Canada in de Canadese stad Ottowa. De National Gallery of Canada is gevestigd in een gebouw van glas en graniet aan Sussex Drive. Het is het nationale kunstmuseum van Canada.
Hij was niet bang om kritisch te zijn op de Franse autoriteiten, zoals te zien is op onderstaande litho. In 1862 zetten de autoriteiten hem zes maanden in de gevangenis wegens majesteitschennis.
Afbeelding: Karikatuur van Filips I van Frankrijk als Gargantua uit 1831. `Gargantua en Pantagruel’ is de naam van een serie van vijf romans, geschreven in de zestiende eeuw door François Rabelais. Zij gaan over de avonturen van twee reuzen, waaronder Gargantua die heel veel at en dronk. Koning Filip I, afgebeeld met een peervormig hoofd en een omvangrijke buik, stond bekend om zijn hebzucht. Onder de troon staan de volksvertegenwoordigers die Filip I had omgekocht. Geen wonder dat ze op de plek staan waar de uitwerpselen van de koning als adelsbrieven en medailles naar buiten komen.
Locatie: Deze karikatuur van Filips I van Frankrijk, een litho (een steendruk), werd in 1831 gepubliceerd in het blad La Caricature, een politiek-satirisch weekblad uit Parijs dat in de periode 1830-1835 berucht was om zijn spotprenten.
De School van Barbizon en het Realisme in de kunst
Het realisme leidde niet in alle gevallen voor voldoende brood op de plank. Zoals zo vaak in de kunstwereld waren de op dat moment levende kunstcritici niet te spreken over de nieuwe richting, het realisme in de kunst, die deze kunstenaars op gingen. Men noemde hen communisten en socialisten, omdat ze de gewone mensen schilderden. Tot op dat moment waren het vooral de adel en de geestelijkheid die op het schilderdoek werden vereeuwigd. Er werden dus ook weinig schilderijen verkocht. Het was – en is – de eeuwige spagaat waarmee een kunstenaar moest leven: ging hij vol voor zijn eigen ideeën of schilderde hij ook voor de markt?
In deze tijd kwam bij de kunstenaars het idee van de avant garde boven drijven. Dit hield in dat de kunstenaars geen rekening meer hielden met de commerciële mogelijkheden van hun werk. Integendeel, de kunst moest vooruitstrevend zijn en de wegen banen naar de nieuwe kunst die nog niet eerder was vertoond. Daar stond tegenover dat de kunstenaars wel de kost moesten verdienen.
Jean-François Millet, de boerenschilder
Jean-François Millet (1814-1875), de boerenschilder en later mede bekend om zijn schilderstuk `De arenlezers’ (zie de grote afbeelding op deze pagina), kon helaas niet in zijn eigen onderhoud voorzien en dus trok hij met zijn schildersezel naar zijn vriend Théodore Rousseau (1812-1867) die in Barbizon woonde.
Afbeelding: Het Angelus, van Jean-François Millet, uit de periode 1857-1859. Het Angelus is een rooms-katholiek gebed dat driemaal daags gebeden werd en waar door het luiden van de kerkklokken toe werd opgeroepen. Op de achtergrond zie je de kerktoren boven de horizon uitsteken. Het is een typisch schilderij uit het realisme. Het leven wordt zonder een roze bril, realistisch in beeld gebracht.
Locatie: Het schilderij `Het Angelus’, van Jean-François Millet hangt in het Musée d’Orsay in de Franse hoofdstad Parijs. Dit museum is gevestigd in het voormalige treinstation Gare d’Orsay, gelegen bij het huidige treinstation Musée d’Orsay aan de spoorlijn Quai-d’Orsay – Paris-Austerlitz (7e arrondissement).
Théodore Rousseau, de schilder van `eenvoudige’ mensen
Théodore Rousseau werkte direct in de natuur. Hij trok er met zijn schildersezel op uit om de hardwerkende boeren en andere `eenvoudige’ mensen ter plekke te vereeuwigen op het schilderdoek. Samen met anderen, waaronder de bekende kunstschilder Jean-Baptiste Corot (1796-1875), richtten zij de School van Barbizon op. De manier waarop Rousseau in de openlucht werkte werd de normale manier van werken van de leden van de School van Barbizon. Een manier van werken – en pleine air – die later door veel impressionistische schilders werd overgenomen. Ook de manier waarop Jean-Baptiste Corot zijn schilderijen een meer mystieke en zachtere uitstraling gaf, werd een bron van inspiratie voor de impressionisten.
Afbeelding: Zonsondergang in de zomer, uit 1866 van de Franse realistische kunstschilder Théodore Rousseau. Als kind voelde hij zich al aangetrokken door de natuur om hem heen. In dit schilderij zie je hoe hij het licht zo goed mogelijk probeert weer te geven op het schilderdoek. De steeds wisselende inval en de vele variaties van het licht blijven zijn kunstenaarsloopbaan lang een bron van inspiratie. In die zin vind je in zijn schilderstukken al de eerste sporen van het latere impressionisme.
Locatie: Het schilderij `Zonsondergang in de zomer’ hangt in het Cincinnati Art Museum, een kunstmuseum in de wijk Eden Park in Cincinnati in Ohio in de VS.
De Trekkers in Rusland
De Trekkers, ook wel de Zwervers genoemd, was een vereniging van sociaal-realistische kunstenaars aan het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw. Het waren vooral Russen en Oekraïners die lid waren van deze club. In Rusland werden zij de Peredvizjniki genoemd. De kunstenaarsvereniging de Trekkers werd opgericht als een reactie op de strenge regels van de Keizerlijke Kunstacademies in Moskou en Sint-Petersburg. Zij hadden genoeg van het schilderen van klassieke voorstellingen en wilden vooral de werkelijkheid op hun doeken tonen, bijna altijd met een sociaalkritische ondertoon.
Afbeelding: Zondagslezing op een dorpsschool, een realistisch schilderij van de Russische kunstschilder Nikolaj Bogdanov-Belski uit 1899. Het geeft een mooi inkijkje in de sociale verhoudingen in die tijd. De mannen en een oude vrouw vooraan; de vrouwen achteraan en in de deuropening. Links vooraan staan een meisje en een jongen met bladmuziek in zijn handen. Waarschijnlijk gaat hij na de lezing zingen. Geheel rechts zit een streng kijkende plaatselijke notabele met strikje onder zijn kin; rechts ernaast zit waarschijnlijk zijn zoon. Het zouden familieleden kunnen zijn van de verteller, gezien de overeenkomsten in hun uiterlijk. Aan de aandachtig kijkende gezichten is te zien dat de nieuwsgierigheid naar informatie en kennis groot is.
Locatie: Dit schilderij van Nikolaj Bogdanov-Belski hangt in het Russisch Museum (State Russian Museum). Dit museum is gehuisvest aan het Plein voor Schone Kunsten in de Russische stad Sint-Petersburg.
Zij exposeerden gezamenlijk hun kunstwerken in de grotere Russische steden.
De bekendste kunstschilder in deze groep was Ilja Repin. Andere kunstenaars die tot de Trekkers behoorden waren Nikolaj Bodarevski (1850-1921), Nikolaj Bogdanov-Belski (1868-1945), Aleksej Bogoljoebov (1824-1896), Nikolaj Ge (1831-1894), Archip Koeindzji (1841-1910), Ivan Kramskoj (1837-1887), Isaak Levitan (1860-1900), Rafail Levitski (1847-1940), Konstantin Makovski (1839-1915), Vasili Perov (1833-1882), Mykola Pymonenko (1862-1912), Aleksej Savrasov (1830-1897), Valentin Serov (1865-1911), Ivan Sjisjkin (1832-1898), Vasili Soerikov (1848-1916), Apollinari Vasnetsov (1856-1933) en zijn 8 jaar oudere broer Viktor Vasnetsov (1848-1926).
De Trekkers hadden veel te danken aan hun beschermheer Pavel Tretjakov, een persoonlijke vriend van Ilja Repin. Hij kocht veel van het werk van de Trekkers aan. Deze kunstverzameling kunt u tot op de dag van vandaag bewonderen in de Tretjakovgalerij in Moskou en in het Russisch Museum in Sint-Petersburg.
Afbeelding: Een slachtoffer van onverdraagzaamheid, een realistisch schilderij van Mykola Pimonenko uit het jaar 1899. De gebeurtenis op het schilderij is echt gebeurd. Een joods meisje werd in het Oekraïense dorp Kremenets bestraft, omdat zij een relatie had met een orthodox christelijke jongen en zich vervolgens bekeerde tot het orthodox christelijke geloof. En dat alles onder een dreigende wolkenhemel. Op dit zeer realistische schilderij draagt het betreffende meisje een kruis om haar nek. Het was een tijd waarin men niet tolereerde dat iemand zich tot een andere godsdienst bekeerde.
Locatie: Dit schilderij van Mykola Pimonenko hangt in het Fine Arts Museum Kharkiv in de Oekraïense stad Charkov, in grootte de 2de stad van Oekraïne. Het museum ligt in het noordoostelijke deel van Charkov, ten westen van het stadspark Shevchenko.
Ilja Repin, schilder van de Wolgaslepers
Ilja Repin (1844-1930), geboren in de Oekraïense stad Charkov, dat toen nog tot Rusland behoorde, werd vooral bekend door zijn schilderij `De Wolgaslepers’. Dit is een realistisch schilderij met karaktervolle en gedetailleerd geschilderde personages die het universele lijden uitbeelden. Hij maakte hier twee versies van. In zijn schilderijen toonde hij het gewone, vaak rauwe leven in Rusland. Men waardeert dit kunstwerk tegenwoordig als een van de belangrijkste schilderijen die in Rusland is gemaakt.
Afbeelding: Het schilderij `De Wolgaslepers’, van de Russische kunstschilder Ilja Repin uit 1873. In de periode 1870-1872 verbleef Ilja Repin 2 zomers in het stroomgebied van de rivier de Wolga om de mensen en hun arbeidzame leven te schetsen. Het schilderij laat een groep van 10 mannen en een jongen zien die een schip voorttrekken langs de oever van de rivier de Wolga. De boottrekkers in hun versleten kledij hebben het heel zwaar onder de geseling van de brandende zon. Als lastdieren trekken zij de zware schuit over de rivier. Dit schilderij is het bekendste voorbeeld van een sociaal-realistisch kunstwerk van de kunstenaarsgroep de Trekkers (Peredvizjniki).
Locatie: Dit beroemde kunstwerk van de kunstschilder Ilja Repin hangt in het Russisch Museum (State Russian Museum) in de Russische stad Sint-Petersburg. Het Russisch Museum is gevestigd aan het Plein voor Schone Kunsten.
Hij correspondeerde onder meer met zijn Russische tijdgenoten en schrijvers Tolstoj en Tsjechov. Zijn kunstwerken, maar ook de schilderijen van de andere Trekkers, werden door de communistische heersers tot voorbeeld gesteld van de Sovjet kunst, wat men het socialistisch realisme noemde. Tegenwoordig rekenen we het werk van Repin tot het sociaal realisme, wat niet hetzelfde is als het socialistisch realisme. Het sociaal realisme bevatte veel meer een aanklacht tegen de sociaal erbarmelijke omstandigheden waarin de gewone mensen in die tijd moesten leven.
Gedurende zijn werkzame leven bezocht Ilja Repin de belangrijkste kunstcentra van die tijd, waaronder Rome, Londen en Parijs. Tijdens dit laatste bezoek raakte hij onder de indruk van de impressionistische schilderijen en hij werd er ook door beïnvloedt. Een echte impressionist zou hij echter nooit worden.
In de Russische hoofdstad Moskou raakte Ilja Repin onder de indruk van de oude Russische kunst, zowel de wereldlijke als de religieuze kunst, met als gevolg dat hij ook historische gebeurtenissen afbeeldde op zijn schilderijen.
Afbeelding: Zaporozhian Kozakken schrijven een brief aan de Turkse Sultan, van de Russische kunstschilder Ilja Repin. Het schilderij werd vervaardigd in de periode 1880 tot 1891. Repin had een grote bewondering voor de kozakken. Op het schilderij schrijven de kozakken in 1670 een ironische brief naar sultan Mehmet IV, tijdens de Russisch-Turkse Oorlog. De sultan wilde dat de kozakken zich overgaven, terwijl de kozakken aan de winnende hand waren. Of deze brief ook daadwerkelijk is geschreven, lijkt niet waarschijnlijk. Men neemt aan dat het deel uitmaakte van anti-Turkse propaganda.
Locatie: Dit schilderij van Ilja Repin hangt in het Russisch Museum in de Russische stad Sint-Petersburg. Het Russisch Museum bevindt zich aan het Plein voor Schone Kunsten in de Russische stad Sint-Petersburg.
De muralisten in Mexico en het sociaal realisme
`De socialisering van de kunst; de vernietiging van het burgerlijk individualisme. Het schilderij werd van de schildersezel gestoten zoals zovele andere kunstvormen afkomstig uit de aristocratische en intellectuele kringen. Het gaat om het produceren van monumentale werkstukken in openbaar bezit.
José Clemente Orozco (1923)
Uit dit citaat komt naar voren dat de muralist (muurschilder) Orozco sterk politiek geëngageerd was. Dit gold voor bijna alle muurschilders uit het begin van deze eeuw. Allen hadden het thema emancipatie als rode draad in hun werk. Er zijn kunsthistorici die de Mexicaanse muralisten onder de socialistische realisten plaatsen. Hier kun je echter vraagtekens bij plaatsen. De term sociaal realisme is waarschijnlijk beter om hun stijl te kwalificeren. Maar ook de muralisten in Mexico lieten zich inspireren door de ideeën van Karl Marx en ook zij waren, ieder op hun eigen wijze, gecharmeerd door de revolutie in Rusland. Zij haalden een deel van hun inspiratie uit de Mexicaanse revolutie, de Revolutie van 1910.
Afbeelding: Acordada, door José Clemente Orozco uit 1941. Orozco weigerde uitleg bij zijn schilderingen te geven, vandaar dat ik dit ook niet doe. De schildering moet voor zichzelf spreken.
Locatie: Deze muurschildering hangt in het The Young Museum. Het museum ligt in het Golden Gate Park Museum in San Francisco in de VS.
Verder keren thema’s als de Indiaanse culturen en de wrede Spaanse overheersing met enige regelmaat terug in hun werk. De muurschilderingen die zij maakten waren dan wel in formaat vergelijkbaar met grote kunstwerken in bijvoorbeeld Rusland, maar de uitwerking was echt Zuid-Amerikaans, waarbij de Indiaanse afstamming, het kolonialisme en de revolutie de composities in de muurschilderingen domineerden.
Hun eerste doel was om het Mexicaanse volk zijn eigen geschiedenis te onderwijzen, een groot deel van hen kon namelijk geen letter lezen. Orozco omschreef dat als volgt: Goede muurschilderingen zijn tot beeld gebrachte bijbels. Veel mensen kunnen geen boeken lezen; in Mexico vormen zij de meerderheid.
Reeds in de oude Indiaanse culturen werden de muren van de tempels kleurrijk beschilderd met velerlei mythologische voorstellingen. Voortbouwend op deze traditionele manier van schilderen ontstond er in het begin van de vorige eeuw een nieuwe frescobeweging: het muralisme, de kunst van het muurschilderen.
De muurschilderingen werden aangebracht op openbare gebouwen zoals ministeries, musea, scholen en ziekenhuizen. De belangrijkste muralisten die deze beweging voortbracht zijn José Clemente Orozco, Diego Rivera en David Siqueros. Gerardo Murillo of `Dr. Atl’, het vroegere hoofd van het ministerie van Schone Kunsten, ziet men als de vader van deze stijl. Werk van hem is te zien op het Colegio Máximo de San Pedro y San Pablo in Mexico-Stad.
Andere muurschilders die niet ongenoemd mogen blijven zijn de abstract schilderende Rufino Tamayo (1899-1991) en de architect Juan O’Gormon (1905-1982). Laatstgenoemde is verantwoordelijk voor het schitterende mozaïek op de buitenmuren van de universiteitsbibliotheek van Mexico-Stad.
Afbeelding: Het mozaïek op de muren van de tien verdiepingen tellende universiteitsbibliotheek in Mexico-Stad van Juan O’Gorman. Het werd vervaardigd in het begin van de jaren vijftig in de vorige eeuw. Het kunstwerk bestaat uit mozaïek en tegelwerk. Het kunstwerk beeldt de ontwikkeling van de wetenschap uit, van de Azteekse tijd tot de jaren vijftig in de vorige eeuw.
Locatie: De universiteitsbibliotheek staat in Coyoacán, gelegen in de stadswijk Pedegral, in het zuidelijke deel van Mexico-Stad. Er studeren niet minder dan 250.000 studenten aan de Universidad Nacional Autónoma de México, de UNAM, waar deze universiteitsbibliotheek deel van uitmaakt. ©Ronnie Rokebrand.
Een nieuwe impuls voor deze kunstbeweging was de toepassing van nieuwe technieken, waaronder de Duco-techniek: een soort spuitbus met verf. Ook ontwierp men een kijker waarmee men de muurschildering in zijn geheel kon bekijken.
David Siqueros vocht voor zijn idealen
David Siqueros (1899-1974) toonde deze nieuwe technieken in 1940 in New York aan het grote publiek. Siqueros was een man die letterlijk vocht voor zijn idealen, zowel in Mexico als later in de Spaanse burgeroorlog. Hij werd dan ook meerdere malen vanwege zijn politieke acties en communistische ideeën achter de tralies gezet. Hij is bekend geworden door de indrukwekkende muurschilderingen die hij op de wanden van het Chapultepec-kasteel (het huidige Nationaal Historisch Museum) in Mexico-Stad aanbracht. Voorts is in Mexico-Stad werk van hem te zien in het Paleis van Schone Kunsten, in het gebouw van de vakbond van elektriciens en in het Poliforum Cultural Siqueros in het Hotel de México.
Afbeelding: Een muurschildering van David Siqueros in het Poliforum Cultural Siqueros in het Hotel de México.
Locatie: Het Poliforum Cultural Siqueros bevindt zich in het Hotel de México, dat tegenwoordig de naam World Trade Center Mexico-Stad draagt, gelegen aan de Av. Insurgentes Sur in Mexico-Stad.
José Clemente Orozco en zijn muurschilderingen vol beweging
Het werk van José Clemente Orozco (1883-1949) zit vol beweging. In al zijn werk komt de agressie naar voren die soms de relaties tussen mensen bepaalt. Hij liet zich inspireren door de revoluties, de precolumbiaanse culturen, de Spaanse overheersing en de evolutie in het algemeen. Orozco weigerde pertinent om enige uitleg te geven bij zijn werk. Hij vond dat de mensen zelf de betekenis van zijn werk moesten ontdekken. In Mexico-Stad kunt u werk van hem zien in het Nationaal Historisch Museum in het Chapultepec-kasteel, in het Suoreme Corte de Justicia en op de muren van de zogenoemde middelbare school nr. 1, de Prepatoria 1. Bijzonder fraai werk van Orozco kunt u in Guadalajara vinden in het Cultureel Centrum Cabanas (een voormalig weeshuis), in de universiteit en in het Paleis van de Gouverneur.
Afbeelding: Een deel van de muurschildering Omniciencia, uit 1925, van de muralist José Clemente Orozco.
Locatie: De muurschildering Omniciencia is geschilderd op de muren van het Casa de los Azulejos, een 18de-eeuws barok paleis in Mexico-Stad. Het paleis bevindt zich aan de Callejón de la Condesa, tussen 5 de Mayo Street en de Madero Street.
De muralist Diego Rivera en het leven van de indianen
Diego Rivera (1886-1957) voelde zich sterk betrokken bij het leven van de indianen. In bijna al zijn muurschilderingen staat hun leven centraal. Rivera was een overtuigd marxist en in veel van zijn werken kunt u de marxistische symbolen, hamer en sikkel, terugvinden. Bijna al zijn muurschilderingen droegen politieke boodschappen.
Afbeelding: De onderwerping van de inheemse bevolking, van Diego Rivera op de muren van het Pacacio Nacional. Op deze muurschildering toont Rivera het keiharde bewind van de Spaanse overheersers. Deze muurschildering maakt deel uit van een groter geheel waarin Diego Rivera de geschiedenis van Mexico verbeeld. Hij maakte deze muurschilderingen in de periode 1929-1935. Het toont de geschiedenis van Mexico van de oudheid tot heden en toont de strijd van het Mexicaanse volk dat vecht tegen zijn overheersers: de Spanjaarden, de Fransen en de dictators.
Locatie: Deze muurschildering bevindt zich in het trappenhuis van het Palacio Nacional, gelegen in Mexico-Stad. Het Nationaal Paleis werd in 1563 gebouwd en is de zetel van de Mexicaanse regering. Het Paleis bevindt zich aan de Plaza de la Constitución in het historische centrum van Mexico-Stad.
Hij was getrouwd met de bekende schilderes Frida Kahlo die zich in haar surrealistische, bijna expressionistische werk op de Mexicaanse vrouw richtte, vaak in de vorm van zelfportretten.
Zeer fraai werk van Diego Rivera hangt in het Palacio Nacional in Mexico-Stad. Op de muren van dit paleis heeft hij op fabelachtige wijze de Mexicaanse geschiedenis uitgebeeld.
Afbeelding: De Azteekse stad Tenochtitlan en het leven in Azteekse tijden, van Diego Rivera. Hij maakte deze muurschildering in de periode tussen 1929 en 1935 op de muren van het Palacio Nacional.
Locatie: Deze muurschildering bevindt zich in het trappenhuis van het Palacio Nacional, gelegen aan de Plaza de la Constitución in het historische centrum van Mexico-Stad.
Ander werk hangt in de middelbare school nr. 1 (Prepatoria 1). Een van zijn beroemdste werken hangt in het Hotel del Prado. Dit hotel werd tijdens de aardbeving van 1985 zwaar beschadigd; gelukkig bleef de muurschildering gespaard. Speciaal voor deze muurschildering heeft men een uniek museum opgericht. Verder zijn er muurschilderingen van Diego Rivera te vinden in het Paleis van Cortes in Cuernavaca en in de Nationale School voor Landbouw Chapingo, in de deelstaat Mexico.
Diego Rivera werd zo beroemd dat hij uitgenodigd werd door de belangrijkste Noord-Amerikaanse grootindustrielen van zijn tijd, waaronder Henry Ford (1863-1947) en John D. Rockefeller (1839-1937). Met de laatst genoemde kreeg hij een hoogoplopende ruzie, omdat Rivera weigerde een afbeelding van Lenin uit zijn muurschildering in het Rockefeller Center te verwijderen. Het gevolg was dat Rockefeller de muurschildering liet vernietigen …. Henry Ford had minder moeite met de politiek getinte boodschappen van Diego Rivera. Ford zorgde dan ook, zeker voor die tijd, heel goed voor zijn arbeiders in zijn automobielfabrieken in Detroit. Rivera schilderde in 1932 en 1933 niet minder dan 27 panelen met fresco’s rondom een plaza in een gebouw van Ford, het huidige Rivera Court in het Detroit Institute of Arts. Het beeldt op magistrale wijze de industriële ontwikkeling van de Ford Motor Company in Detroit uit. 
Afbeelding: Detroit Industry North, van Diego Rivera uit de periode 1932-1933. Rivera schilderde op de wanden van dit gebouw van Henry Ford de industriële ontwikkeling van de Ford Motor Company in Detroit in de VS.
Locatie: Deze muurschilderingen van Diego Rivera bevinden zich rondom een plaza in een gebouw van Henry Ford, het huidige Rivera Court in het Detroit Institute of Arts. Dit instituut is gehuisvest in het culturele centrum van Detroit, gelegen op een afstand van 3 kilometer van het commerciële centrum van Detroit in de Noord-Amerikaanse staat Michigan.
De prerafaëlieten en hun symboliek
Nog mystieker en vol symbolen waren de schilderstukken van de prerafaëlieten, een kunststroming in Engeland, met als belangrijkste vertegenwoordigers Dante Gabriel Rossetti (1828-1882) en John Everett Millais (1829-1896). Ook zij wilden de natuur exact weergeven, maar zij voelden zich niet gebonden aan het weergeven van de harde werkelijkheid van het bestaan, zoals de leden van de School van Barbizon hadden gedaan.
Afbeelding: Het losgeld, van John Everett Millais uit 1862. Rechts pakt een ontvoerder de armen van de twee jonge meisjes stevig vast terwijl een ridder juwelen overhandigt. In dit theatrale schilderij, kenmerkend voor de prerafaëlieten, beeldde John Everett Millais een zestiende-eeuws tafereel af van een vader die losgeld betaalt voor zijn twee dochters. Vrienden en kennissen stonden model voor dit schilderij. Zijn moeder maakte de middeleeuwse kleding.
Locatie: Dit schilderij hangt in het Getty Center in de stadswijk Brentwood, gelegen in het westelijke deel van Los Angeles (VS). Het Getty Center is een dependance van het Getty Museum.
De prerafaëlieten grepen daarentegen terug op Middeleeuwse verhalen vol symboliek en met name op het werk dat in de periode voor de tijd van de Italiaanse kunstschilder Rafaël, die tijdens de renaissance werkte, werd gemaakt. Zij ageerden tegen het materialisme en hoopten het oorspronkelijke ambacht weer in ere te herstellen. Zij vonden dat de kunst haar oprechtheid had verloren door toedoen van onder andere de schilder Rafaël. We moeten daarbij in ogenschouw nemen dat het de tijd was van de Industriële Revolutie, waar mensen gingen werken in grote fabrieken ten behoeve van de massaproductie, een manier van werken die in de ogen van de prerafaëlieten geestdodend was.
Afbeelding: Jeanne d’Arc, een schilderij uit 1882 van de Engelse prerafaelitische dichter en kunstschilder Dante Gabriel Rossetti (1828-1882). Het kunstmodel Jane Morris (Jane Burden, 1839-1914) stond model voor dit schilderij. Zij was de vrouw van William Morris (zie hieronder), een van de invloedrijkste kunstenaars, ontwerpers en denkers van Engeland in de 19de eeuw. Rossetti was volledig in de ban van deze beeldschone vrouw en had zes jaar lang een relatie met Jane. Het kunstwerk met Jean d’Arc als centrale figuur die een zwaard opheft is krachtig geschilderd. Jeanne d’Arc stond ook bekend als de Maagd van Orleans en was de nationale heldin van Frankrijk. Dat is zij tot op de dag van vandaag. Als eenvoudig meisje speelde ze een belangrijke rol in de Honderdjarige Oorlog tussen de Fransen en de Engelsen. Uiteindelijk belandde ze op een brandstapel in Rouen. Rossetti stierf slechts enkele dagen nadat hij dit schilderwerk van Jeanne d’Arc, en van zijn geliefde, had voltooid. Hij werd 53 jaar oud.
Locatie: Dit portret met als onderwerp Jean d’Arc hangt in het Fitzwilliam Museum, gelegen aan de Trumpington Street in de Engelse stad Cambridge. Het fungeert als het museum voor kunst en oudheden van de Universiteit van Cambridge.
De Arts & Crafts-beweging van William Morris
De kunstenaar William Morris (1834-1896) richtte de Arts & Crafts-beweging op. Deze beweging probeerde de kunst in alledaagse producten te verwerken, waardoor een stoel niet alleen functioneel was, maar tevens mooi om te zien. Op deze wijze konden de fabrieksarbeiders nuttiger en minder geestdodend werk gaan doen. Om dit doel te bereiken richtte hij in 1861 een bedrijf op onder de naam Morris & Co.
Afbeelding: Wandtapijt en leunstoel van de Britse kunstenaar William Morris. Met deze aantrekkelijke gebruiksvoorwerpen wilde hij de arbeiders beter werk geven. Zodat hun werk niet alleen geestdodend was, maar ook leuk en nuttig om uit te voeren.
Locatie: Dit wandtapijt en deze leunstoel bevinden zich in de William Morris Gallery. Het museum bevindt zich in Walthamstow, een stadswijk gelegen op een afstand van 12 kilometer ten noordoosten van het centrum van de Engelse hoofdstad Londen. De William Morris Gallery is gevestigd in Water House, een deftig huis in georgiaanse stijl gelegen in het Lloyd Park. Dit park is nu een openbaar park, maar behoorde oorspronkelijk bij het landgoed Water House.
Zijn artistieke producten werden redelijk populair, maar helaas alleen bij het vermogendere deel van de samenleving, zodat zijn ideaal, het verheffen van de arbeidersklasse, niet werd vervuld. De kunstwereld beschouwd Morris als de grondlegger van het fantasy-genre en als de bekendste utopist en ontwerper in Engeland in de 19de eeuw. Zijn designs waren gedecoreerd met vormen uit de natuur en daarmee nauw verbonden met de Art Nouveau. 
Afbeelding: Detail van het Artisjok-borduurwerk van wol op linnen, ontworpen in 1877 door William Morris voor Ada Phoebe Godman.
Locatie: Dit Artisjok-borduurwerk staat op de Planet Art CD-PD images William Morris: Selected Works.
Grote afbeelding: De arenlezers, van de Franse kunstschilder Jean-François Millet (1814-1875). De afgebeelde drie arme vrouwen speuren na de oogst het land af om de achtergebleven aren te verzamelen. Het is een typisch schilderij voor het realisme, waarin het leven van gewone mensen realistisch werd afgebeeld. Net als veel andere kunstenaars die in de stijl van het realisme schilderden was Jean-François Millet een aanhanger van het socialisme.
Locatie: Het schilderij `De arenlezers’ van de `boerenschilder’ Jean-François Millet hangt in het Musée d’Orsay in Parijs (Frankrijk). Dit museum is gevestigd in het voormalige treinstation Gare d’Orsay, gelegen bij het huidige treinstation Musée d’Orsay aan de spoorlijn Quai-d’Orsay – Paris-Austerlitz (7e arrondissement).
