De neoklassieke kunst was niet de enige stijlperiode die de kunsten domineerde aan het einde van de 18de eeuw en de eerste helft van de 19de eeuw. In de periode 1795 tot 1848 was er een stroming die sterk reageerde op de `verstandelijke’ manier waarop men dacht na het uitbreken van de Franse Revolutie in 1789. De richting in de kunst die zich hier tegen verzette noemde men de romantische periode ofwel de kunststroming van de romantische kunst. Deze romantiek had weinig te maken met haar tegenwoordige definitie, waarmee wij verwijzen naar amoureuze gevoelens. Het woord stamde af van het woord roman. Men schilderde `als in een roman’.
De koele en verstandelijke manier waarop men na de Franse Revolutie alle problemen wilde oplossen voerde niet meer de boventoon in het denken van kunstenaars. De romantici maakten in hun kunstwerken plaats voor het gevoel, de fantasie, het onderbewuste en de plaats van de mens in de wereld als onderdeel van de natuur en niet als machthebber over andere levensvormen. Men zocht in de kunstwereld met een gevoel van nostalgie naar het verleden. Niet in de vorm die de neoklassieken hadden gekozen, met hun hang naar de oud-Griekse en Romeinse kunsten, maar naar het eigen verleden van de familie en het eigen volk. Deze denkbeelden uitten zich ook in de filosofie en de politiek. In die zin kan men de romantische periode zien als een beginnende onderstroming van het later steeds meer populaire nationalisme.
Deze hang naar het verleden uitte zich binnen de schilderkunst in het schilderen van dramatische landschappen met klaterende watervallen, romantische zeegezichten, tragische schipbreuken op rotsachtige kusten en indrukwekkende berglandschappen. Door de machtige natuur te schilderen, die in hun ogen als enige zekerheid overbleef met het wegvallen van oude waarden, konden ze hun innerlijke beleving op het doek kwijt. De schilders lieten in hun romantische schilderijen hun emotie en hun verbeelding zien. Dat leidde tot een grote variatie aan schilderijen, variërend van pastorale landschappen tot emotionele taferelen uit de dagelijkse realiteit, zoals `Het vlot van de Meduse’, over een verschrikkelijke schipbreuk die had plaatsgevonden. Opmerkelijk bleven de grote verschillen in de manier waarop de kunstschilders de thema’s van de romantiek uitwerkten. Gezamenlijk noemde men hen de navolgers van Rubens, omdat veel romantische kunstschilders Peter Paul Rubens als hun grote voorbeeld zagen.
Afbeelding: De Tegernsee, een romantisch schilderij van Johann Georg von Dillis, uit 1825, gemaakt in het Duitse Beieren. Al rond 1800 schilderde hij olieverfschilderijen en aquarellen met de natuur als onderwerp. Johann Georg von Dillis (1759-1841) startte zijn kunstenaarsloopbaan als een barokschilder die vooral Italiaanse landschappen schilderde, maar hij ontwikkelde zich steeds meer tot een realistische schilder. Sinds die tijd plaatsten de kunsthistorici hem onder de romantische kunstenaars. Hij was niet alleen een succesvol schilder, maar ook een kunstkenner. Vandaar dat hij ook kunstwerken voor de belangrijkste galerieën en musea in Duitsland aankocht.
Locatie: Dit schilderij van de Duitse kunstschilder Johann Georg von Dillis hangt in de Neue Pinakothek (museum) in de Zuid-Duitse stad München, de hoofdstad van Beieren. Dit museum maakt deel uit van de drie Pinakotheken, alle drie gelegen aan de Barer Strasse in München.
De Franse schilders van de romantische kunst
De bekendste romantische schilders in Frankrijk waren Eugène Delacroix (1798-1863) en Théodore Géricault (1791-1824).
Eugène Delacroix, de kunstschilder van het licht
Delacroix legde in zijn schilderijen vooral de nadruk op de lichtwerking en de kleuren, terwijl hij minder interesse in zijn werken toonde voor het juiste perspectief. Dat zorgde voor een nieuwe dimensie, die wel wat weg heeft van de moderne schilders.
Ook de invloed van Rubens is zichtbaar in de barokke wijze waarop Delacroix zijn figuren weergaf. Hij had dan ook veel invloed op de (post-)impressionisten die na hem kwamen, onder meer op Vincent van Gogh. Vermaarde schilderijen van Eugène Delacroix zijn `De bark van Dante’ (1922), `Het bloedbad van Chios’ (1824), `De dood van Sardanapalus’ (1828) en `De 28ste juli: de vrijheid leidt het volk’ uit 1830.
Afbeelding: Een bekend schilderij van Eugène Delacroix is `De 28ste juli: de vrijheid leidt het volk’ uit 1830. Dit schilderij herdacht de revolutie van 1830. De vrouw, Marianne, is het symbool van de vrijheid, staande op de barricades, en met in haar handen de Franse driekleur en een bajonet. Voor de vrijheid is alles toegestaan, ze gaat op het schilderij letterlijk over lijken … Onder haar prominente medestrijders op het doek zijn een heer met een hoge hoed, een jochie van de straat en een arbeider. Zij staan symbool voor de brede steun die deze Julirevolutie had. In werkelijkheid was het een revolutie van de middenklasse tegen koning Karel X die zich teveel macht had toegeëigend.
Locatie: Dit bekende schilderij van Eugène Delacroix hangt in het Louvre Museum, gelegen op de noordelijke oever van de rivier de Seine in de Franse hoofdstad Parijs.
Théodore Géricault en het vlot van de Méduse
Théodore Géricault werd met name bekend om zijn schilderij `Het vlot van de Méduse’. Net als in het hiervoor getoonde schilderij van Delacroix zit dit schilderij van Théodore Géricault vol emotie en dramatiek. Het schip de Méduse leed in 1816 schipbreuk op de Atlantische oceaan. De kapitein zette alle 150 passagiers overboord op een houten vlot, terwijl hij zelf met zijn hogere officieren in een reddingsboot klom. Slechts 15 passagiers overleefden dit hartverscheurende drama.
Afbeelding: Het vlot van de Méduse, van de Franse kunstschilder Théodore Géricault uit 1819. De barokke invloed van Rubens in de geportretteerde figuren is onmiskenbaar. Daar zit ook een tegenstrijdigheid in, want we kunnen rustig aannemen dat deze afgebeelde figuren in werkelijkheid uitgemergeld waren. In het schilderij zie je twee kenmerken van de romantiek: het vlot in de omringende, machtige natuur; in combinatie met de emotie die de schilder voelde en die hij op het doek tot uiting bracht.
Locatie: Dit schilderij van Géricault hangt in het Louvre Museum, gelegen in het 1e arrondissement van de Franse hoofdstad Parijs, net ten noorden van de rivier de Seine.
De Engelse kunstschilders tijdens de romantiek
De bekendste kunstschilders tijdens de romantiek in Engeland waren John Constable (1776-1837) en William Turner (1775-1851). Het bijzondere in Engeland tijdens de romantiek was dat het land in deze periode industrialiseerde. Het waren de rokende schoorstenen die op veel plekken het stedelijk landschap gingen domineren, treffend in beeld gebracht door de aquarellist, kunstschilder en graficus George Robertson (1747-1788).
Afbeelding: Nt-Y-Glo Iron Works, uit 1788, een aquarel van de Britse kunstschilder George Robertson. Het toont de opkomst van de industrialisatie in Engeland. Op het schilderij zien we hoe de fraaie natuur in het Engelse Schropshire (West Midlands) in 1788 was omgetoverd in een industrieel landschap met ijzerfabrieken. Het was het begin van de industriële revolutie. Men vond niet veel later machines uit die de kolen via een spoor uit de mijnen konden trekken en de mijnpaarden vervingen. Vanaf 1821 werden deze stoommachines omgebouwd ten behoeve van het openbaar vervoer. Het was de geboorte van de stoomtrein.
Locatie: Dit schilderij van George Robertson is n het bezit van het Amgueddfa Cymru ofwel het National Museum Wales. Dit is een samenwerkingsverband van 7 nationale musea in Wales.
De romantisch realist John Constable
John Constable was een groot bewonderaar van de landschapschilders uit de Gouden Eeuw. Hij wilde echter de natuur waarheidsgetrouw weergeven in zijn olieverf schilderijen en aquarellen. Men noemde hem dan ook een romantisch realist. Zijn grootste succes behaalde hij in Frankrijk toen hij in 1824 de gouden medaille won in de Parijse Salon voor schilderkunst, de meest toonaangevende tentoonstelling in geheel Europa. Dit was een hele eer voor een Engelsman. Op de tentoonstelling werden vooral zijn lichteffecten en zijn wolkenluchten geroemd. In deze luchten zien we de invloed terug van de Nederlandse landschapschilders uit de Gouden Eeuw. 
Afbeelding: Wivenhoe Park, in Essex. Een schilderij van de romantische kunstschilder John Constable. Hij schilderde zo realistisch mogelijk, zodat we een goed en gedetailleerd zicht hebben op dit landschap, zoals het eruit zag in 1816. Bijzonder goed geschilderd zijn de uitgewerkte wolkenluchten.
Locatie: Dit schilderij van John Constable hangt in de National Gallery of Art, een neoclassicistische museumgebouw aan de National Mall in Washington D.C. in de Verenigde Staten.
William Turner, de mens als figurant in de overweldigende natuur
De Engelse kunstschilder William Turner was uit een ander hout gesneden. Hij schilderde veel landschappen en vooral zeegezichten. Hij was echter geen romantisch realist, zoals Constable. Integendeel, in toenemende mate liet hij zijn figuren versmelten met het omringende licht. De natuur schilderde hij altijd op een indrukwekkende wijze, waar de mens als figurant slechts een kleine rol in vervulde. Turner verbeeldde de oerkracht van de natuur in al zijn sublieme en machtige grootsheid. Ook William Turner liet zich leiden door actuele gebeurtenissen. Net als de Franse kunstschilder Théodore Géricault schilderde hij schipbreuken met dramatische gevolgen, waaronder het kunstwerk `Het slavenschip’ uit 1840.
Afbeelding: Uitbraak van de Vesuvius, van de Engelsman William Turner, uit 1817. De machtige natuur was een belangrijk onderwerp in de composities van de romantische schilders. In dit schilderij van Turner is goed te zien hoe hij het licht bijna dynamisch weergeeft. Turner toont de kracht van de allesverslindende natuur in de vorm van de uitbarstende vulkaan Vesuvius, terwijl het alsnog prachtig is om te zien. In de latere jaren van zijn loopbaan als schilder laat hij het licht steeds meer versmelten met zijn afgebeelde figuren.
Locatie: Dit schilderij van de Vesuvius van William Turner hangt in het Yale Center for British Art van de Yale University in New Haven, in de staat Connecticut in de VS. U vindt dit museum in New Haven aan de Chapel Street 1080, tussen High Street en York Street.
De romantische kunst in de Verenigde Staten
Ook in de Verenigde Staten werd de romantische kunst een gewilde uitingsvorm onder kunstschilders. En ook hier zag je de verschillen in de manier waarop de schilders dit thema uitwerkten. Echter ook bij de romantische kunstschilders in de Verenigde Staten kun je de twee grote thema’s van de romantiek ontdekken: het menselijk handelen en het daar soms uit voortvloeiende drama, en de overweldigende natuur in al haar schoonheid. De schilders die de overweldigende natuur op het doek aanbrachten verenigden zich in een kunstenaarsvereniging onder de naam de Hudson River School. Onder hen waren de kunstschilder Thomas Cole (1801-1848) en Thomas Doughty (1793-1856).
De sfeervolle landschappen van Thomas Doughty
Thomas Doughty was de eerste Amerikaanse kunstenaar die uitsluitend als landschapschilder werkte. Hij stond bekend om zijn rustige, vaak sfeervolle landschappen van de rivieren en bergen van Pennsylvania, New York, New England en vooral de Hudson River Valley.
Afbeelding: Gezicht op de Hudson in de herfst, uit 1850, van de kunstschilder Thomas Doughty. Het kunstwerk is een voorbeeld van een rustig, romantisch en sfeervol landschap in de omgeving van de rivier de Hudson, waar Thomas Doughty bekend om werd.
Locatie: Dit schilderij van Thomas Doughty hangt in de National Gallery of Art, gelegen aan de National Mall in Washington in de VS.
De eindeloze landschappen van Thomas Cole
De landschappen die Thomas Cole schilderde beelden eindeloze landschappen uit met kleine mensfiguren erin. Ook hierin zie je weer de nietigheid van de mens terug ten opzichte van de machtige natuur. Hij liet zich dan ook graag leidden door de romantische literatuur uit de periode waarin hij leefde. In de boeken uit die tijd werd dit thema prominent behandeld.
Afbeelding: Het schilderij `Maanlicht’, van Thomas Cole, uit 1834. Cole toont hier de nietigheid van de mens ten opzichte van de machtige natuur. Het maanlicht valt fraai op een jonge schaapsherder en een meisje tijdens een intiem samenzijn. Een man wandelt in de verte over een zandpad in de richting van de einder; rechts staat een graf als symbool van de vergankelijkheid. In de toren lopen twee mannen met een fakkel door de ruïne van een toren, eveneens een teken van de tijdelijkheid van het menselijk bestaan.
Locatie: Dit romantische schilderij is in het bezit van het Fitzwilliam Museum Syndicate in Cambridge in Engeland. Het museum maakt deel uit van de Universiteit van Cambridge en bevindt zich tegenover de Fitzwilliam Street aan de Trumpington Street in het centrum van Cambridge.
De romantische landschappen van Asher Brown Durand
Asher Brown Durand (1796-1886) begon zijn kunstenaarsloopbaan als een zeer succesvolle graveur. Hij graveerde onder meer de Amerikaanse bankbiljetten uit die tijd en hij was tevens verantwoordelijk voor de gravures op de eerste postzegels uit 1848, de zogenoemde 1848-serie. Samen met zijn broer Cyrus graveerde hij ook de postzegels die in 1851 op de markt kwamen. Hij wilde zijn gevoel voor schoonheid en kunst echter ook graag op het schilderdoek tonen en hij begon met het schilderen van landschappen. Hij sloot zich aan bij de Hudson River School. Veel van zijn landschapschilderijen baden in het licht van de opkomende of ondergaande zon. Een vaardigheid die hij als een van de besten onder de knie had.
Afbeelding: Scène uit `Thanatopsis’, een landschap uit 1850 van de Amerikaanse landschapschilder Asher Brown Durand. Het licht van de laagstaande zon in dit overweldigende natuurlandschap is vaardig geschilderd. En ook op dit schilderij zien we de mens weer terug als een nietig onderdeel van de imposante natuur.
Locatie: Dit schilderij van Asher Brown Durand hangt in het Metropolitan Museum of Art in New York in de Verenigde Staten. The Met, zoals het museum in de volksmond wordt genoemd, bevindt zich ten oosten van het Central Park in Manhattan.
Emanuel Leutze en de dramatiek van de mens
De kunstschilder Emanuel Leutze (1816-1868) is een voorbeeld van een schilder die zich vooral richtte op de dramatische handelingen van de mens, vaak op basis van een voor die tijd actuele gebeurtenis. Emanuel Leutze was een in Duitsland geboren kunstenaar die met zijn ouders naar de Verenigde Staten emigreerde. Later ging hij terug naar zijn geboorteland om aldaar te schilderen. Men beschouwde Emanuel Leutze echter als een Amerikaanse kunstschilder uit de romantiek.
Een bekend stuk van Emanuel Leutze, vooral voor Amerikanen, is het schilderij `Washington steekt de Delaware over’ (Washington Crossing the Delaware) uit 1851. De scène verhaalt over de oversteek over de rivier de Delaware van George Washington. Hiermee verraste hij de Britse troepen die gestationeerd waren in Trenton, New Jersey. Het was een belangrijk moment in de oorlog van de Amerikanen tegen de binnenvallende Britse troepen. Washington werd als held afgebeeld op het schilderij. De troepen van Washington vochten op het water en in de nachtelijke uren tegen de wind en het ijs, op weg naar de overwinning.
Afbeelding: Washington steekt de Delaware over, uit 1851, van de Duits-Amerikaanse kunstschilder Emanuel Leutze. De dramatiek in het gevecht tegen kou en ijs is overal zichtbaar in de figuren en de voorstelling. Het is ook een schilderij dat past in het opkomende nationalisme: George Washington, staande naast de Amerikaanse vlag, op weg naar de overwinning ten behoeve van de zelfstandigheid van de Verenigde Staten.
Locatie: Dit historisch belangrijke schilderij van Emanuel Leutze hangt in het Metropolitan Museum of Art in de stadswijk Manhattan in New York in de Verenigde Staten.
De ongerepte landschappen van Albert Bierstadt
Het westelijke deel van Noord-Amerika noemde men in die tijd ook wel het Wilde Westen. Vanuit het oosten trok men met volgeladen huifkarren in de richting van het westen van Noord-Amerika, een gebied dat in handen was van Indianenstammen die daar al eeuwenlang leefden. Deze kolonisten verjaagden de oorspronkelijke bevolking om er de christelijke beschaving te vestigen. De kunstschilder Albert Bierstadt (1830-1902), geboren in het Duitse stadje Solingen, viel als een blok voor dit ongerepte landschap. Het gevolg waren bijzondere schilderijen van dit nog onaangeroerde landschap.
Afbeelding: Tussen de bergen van de Sierra Nevada in Californië, uit 1868 van de kunstschilder Albert Bierstadt. Het betreft hier een geïdealiseerd landschap in de Sierra Nevada. Op de voorgrond staat een roedel herten bij de oever van een meer; links vliegen enkele eenden op uit het water. Dankzij de positionering van deze dieren aan de voet van het schilderij in een donkere strook komt er veel diepte in het schilderij. Hierdoor wordt het aangezicht nog imposanter.
Locatie: Dit schilderij van Albert Bierstadt werd in 1976 door Helen Huntington Hull geschonken aan het Smithsonian American Art Museum in Washington D.C. in de VS. Helen Huntington Hull was de kleindochter van William Brown Dinsmore die het schilderij in 1873 aankocht voor zijn landhuis. Het museum ligt aan de 8th & F Street NW in het centrum van Washington, direct ten zuiden van Chinatown.
George Caleb Bingham en het Wilde Westen
Dat de indianen niet blij waren met de komst van de kolonisten zal duidelijk zijn. Zij werden van hun jachtvelden verdreven en stierven massaal aan besmettelijke ziekten die de Europeanen meebrachten. Dit besef drong niet door bij de kolonisten. Men beeldde de indianen af als gevaarlijke vijanden waar je voor moest uitkijken. Onder meer de kunstschilder George Caleb Bingham (1811-1879) portretteerde de indianen in deze hoedanigheid. Hij was echter ook de man die een snel verdwijnende wereld van pelsjagers, bonthandelaren, indianen en havenarbeiders op en rondom de rivier de Missouri vastlegde voor het nageslacht.
Afbeelding: Bonthandelaren op de Missouri, uit 1845, van de kunstschilder en politicus George Caleb Bingham. Opmerkelijk is het bijna verblindende licht van de laaghangende zon die Bingham op het doek toverde. Oorspronkelijk droeg dit schilderij de naam `Franse handelaar en zijn halfbloed zoon’. Veel handelaren trouwden in die tijd met indiaanse vrouwen.
Locatie: Dit schilderij van George Caleb Bingham bevindt zich in het Metropolitan Museum of Art. Dit museum bevindt zich ten oosten van het Central Park in Manhattan in New York in de VS.
De Afro-Amerikanen in het werk van Henry Ossawa Tanner
Ook de Afro-Amerikanen hadden het in deze tijd niet gemakkelijk. Ze werden vaak als tweederangs burgers beschouwd en ook als zodanig als figuren in de compositie op het doek geschilderd. Een opmerkelijke afwijking op deze regel uit die tijd vormde het schilderij `De eerste banjo-les’ van de kunstschilder Henry Ossawa Tanner (1859-1937). Tanner was de eerste Afro-Amerikaan die internationale bekendheid verwierf als kunstschilder.
Afbeelding: De eerste banjo-les, van de Afro-Amerikaanse kunstschilder Henry Ossawa Tanner, uit het jaar 1893. Een ontroerend schilderij van een opa die zijn kleinzoon banjo-les geeft. Opa en kleinzoon werden hier geschilderd als echte mensen met eigen emoties en een eigen leven. Ook de lichtval op het kunstwerk is knap en bijzonder geschilderd. Het lijkt of het daglicht van links komt en het kunstlicht van rechts. Hiermee ontstaat een bepaalde spanning in het schilderij.
Locatie: Dit schilderij van Henry Ossawa Tanner hangt in het Hampton University Museum, gelegen op de campus van de Hampton University in de stad Hampton in de staat Virginia (VS). Het Hampton University Museum, opgericht in 1868, is het oudste Afrikaans-Amerikaanse museum van het land en een van de oudste musea in de staat Virginia. U vindt er Afro-Amerikaanse, Afrikaanse, Indiaanse, Aziatische en Pacifische kunst en artefacten.
Andere bekende kunstschilders tijdens de romantiek
Andere bekende romantische kunstschilders zijn de Spanjaard Francisco de Goya, de Noorse landschapschilder Johan Christian Dahl (1788-1857) en de Duitser Caspar David Friedrich, een vriend van Dahl.
Caspar David Friedrich, de man die het landschap een ziel gaf
Ook Caspar David Friedrich (1774-1840) schilderde landschappen. Men zegt wel eens dat hij het landschap een ziel gaf. Hij probeerde de menselijke gevoelens in relatie te brengen met de omringende natuur. Net als Turner toonde hij de mens als een figuur die ondergeschikt is aan de machtige natuur. 
Afbeelding: Wandelaar boven een zee van mist, van Caspar David Friedrich, uit 1817. Op het schilderij staat een man met een wandelstok die je op zijn rug kijkt. Vanaf een hoge rots kijkt hij uit, over een zee van wolken en mist, naar het hem omringende gebergte. Je kijkt met de man mee in de richting van het berglandschap, waardoor diepte in het schilderij ontstaat. Dit wordt nog eens versterkt door de donkere rots op de voorgrond die afsteekt tegen het licht geschilderde landschap op de achtergrond van het schilderij. De duistere rots en het donkere silhouet van de wandelaar staan symbool voor de gemoedstoestand van deze man. Friedrich wil zijn gemoedstoestand niet tonen, een onderwerp dat veel in zijn werk terugkomt. Hij had zelf last van stemmingswisselingen en depressieve gevoelens. Op jonge leeftijd verloor hij zijn moeder. Niet veel later stierf zijn broer toen deze hem uit een wak in het ijs wilde redden. Caspar David Friedrich werd door zijn broer gered, maar zijn oudere broer verloor zelf het leven bij deze reddingspoging. Friedrich heeft dit nooit goed kunnen verwerken. Het doek geldt als een sprekend voorbeeld van de Duitse romantiek.
Locatie: Dit schilderij van Friedrich hangt in de Hamburger Kunsthalle in de Duitse stad Hamburg. Dit kunstmuseum, bestaande uit drie verschillende gebouwen, vindt u direct ten noorden van het centraal treinstation van Hamburg.
Francisco de Goya, de Spaanse romantische kunstschilder
Francisco de Goya (1746-1828) was de bekendste romantische kunstschilder in Spanje. Goya dacht aanvankelijk dat het Franse leger, dat Spanje binnenviel, de normen en waarden van de Verlichting zou meebrengen. Hij kwam er echter al snel achter dat een oorlog de spiegel van de waanzin is. Toen de Fransen, als een algemene strafmaatregel, Spaanse burgers gingen executeren was voor hem de maat vol. Hij gebruikte zijn penseel om deze verschrikkingen op het doek vast te leggen, bijvoorbeeld in zijn schilderij `De derde mei 1808′. Op het donkere doek, de avond is reeds gevallen, vindt de executie plaats. Het enige waarneembare licht komt van een lantaarn, een symbool van de Verlichting, die echter in Spanje geen vrijheid, gelijkheid en broederschap bracht, maar alleen onrecht en ellende. Het licht schijnt op de burgers die geëxecuteerd worden. Een weerloze man, met een wit shirt aan, staat centraal in de compositie. Hij heft zijn handen in wanhoop omhoog. Het zal hem niet helpen …
Afbeelding: Het schilderij `De derde mei 1808′, van de Spaanse romantische schilder Francisco de Goya. Op het schilderij ziet men de executie van Spaanse burgers door de Franse troepen. Een weerloze man, goed verlicht door de lantaarn op het doek, staat centraal in de compositie.
Locatie: Dit schilderstuk van Franciso de Goya hangt in het Prado Museum in de Spaanse hoofdstad Madrid, een van de grootste kunstmusea in de wereld. Het Prado Museum bevindt zich direct ten noorden van de Koninklijke Botanische Tuin (Real Jardin Botanico) en ten oosten van het El Retiro Park.
Romantische schilderkunst in Nederland
Ook in Nederland volgde de romantiek een eigen pad, waarbij men zich veelvuldig liet inspireren door de beroemde werken van de meesters uit de Gouden Eeuw. Vissersschepen op het strand, oude wijken in de steden en zwierende schaatsers op de grachten gaven een uniek beeld van de romantiek. Een scherp oog ziet hier al de eerste tekenen van een latere kunstvorm in de schilderkunst, het impressionisme. In Amsterdam schilderde Cornelis Springer (1817-1891) zijn bekende stadsgezichten.
Afbeelding: Het Atheneum Illustre aan de Oudezijds Voorburgwal te Amsterdam, van Cornelis Springer, uit 1879. Op het schilderij ontluikt zich een tafereel waarin alle gebeurtenissen zich op een harmonieuze manier afspelen. Dit is kenmerkend voor een schilderij uit de periode van de romantische kunst. Een bootje vaart op de gracht, een koets komt aanrijden, twee vrouwen in lange kledij wandelen langs de gracht, een vrouw met een kind aan haar arm loopt over de straat, een vrouw klopt aan bij een huis, en groepjes mannen en mannen te paard staan gezellig met elkaar te praten.
Locatie: Dit romantische schilderij van Amsterdam hangt in het Teylers Museum in de Nederlandse stad Haarlem. Dit kunst- en wetenschapsmuseum ligt direct aan de oever van de rivier de Spaarne (Spaarne nr. 16).
Andere bekende romantici in Nederland waren de landschapschilder Barend Cornelis Koekkoek (1803-1862), Wijnand Nuijen (1813-1839), eveneens bekend als landschapschilder, Andreas Schelfhout (1787-1870), die vooral bekend werd door zijn zomer- en winterlandschappen, en de kunstschilder van zeegezichten Johannes Christiaan Schotel (1787-1838). Opmerkelijk zijn de onderlinge verschillen tussen de schilderijen van de bekendere kunstschilders uit de romantiek.
Afbeelding: Winterlandschap, uit de periode 1835-1838, van de Nederlandse romantische kunstschilder Barend Cornelis Koekkoek. Hij verhuisde naar de Duitse stad Kleef, net over de grens bij Nijmegen, omdat je daar landschappen kon schilderen met heuvels en kastelen. Dit was in Nederland niet altijd mogelijk.
Locatie: Dit schilderij hangt in het Rijksmuseum, gelegen aan het Museumplein in Amsterdam. Het betreft hier een bruikleen van de gemeente Amsterdam, dat het kunstwerk ontving als een legaat van Adriaan van der Hoop.
Grote afbeelding: Vissersschepen op het strand met vissers en vrouwen die de vangst sorteren, uit 1835, van de Nederlandse romantische kunstschilder Wijnand Nuijen (1813-1839). Het is waarschijnlijk geschilderd op het strand in de Noord-Franse streek Normandië.
Locatie: Dit schilderij van Wijnand Nuijen hangt in het Rijksmuseum, gelegen op het Museumplein in Amsterdam.
