Beschrijving
Johan Dijkstra – Titel: Groninger Diep
Johan Dijkstra zag in 1896 het levenslicht in de stad Groningen als zoon van een decoratieschilder en een naaister. Hij verloor zijn vader al op jonge leeftijd. Dat Johan een slimme jongen was kwam al snel aan het licht tijdens zijn periode op school. Na de ULO vervolgde hij daarom zijn opleiding aan de HBS. In 1919 haalde hij zijn diploma op de Kunstacademie Minerva, gevolgd door een 2-jarige opleiding aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam waar hij zich in toenemende mate specialiseerde in de schilderkunst. Niet veel later trouwde hij met Marie van Veen die ook studeerde aan de Kunstacademie Minerva.
Kunstkring De Ploeg
Johan Dijkstra (1896-1978) werd vooral bekend als één van de leden van de kunstkring De Ploeg, een kunstvereniging die hij tijdens zijn studietijd in 1918 mede oprichtte. Zoals in die tijd gebruikelijk trokken de leden van De Ploeg, waaronder de Ploeg-kunstenaars Jan Wiegers, Hendrik Werkman, Jan Jordens en George Martens, er graag op uit om in het landschap te gaan schilderen. In het begin van zijn schilderscarrière werd hij sterk beïnvloed door het werk van Vincent van Gogh en later door het werk van de Duitse expressionist Kirchner, zoals te zien was in zijn werken uit deze periode. Tijdens zijn Van Gogh-periode schilderde hij met korte penseelstreekjes en felle kleuren; in de periode dat hij steeds meer in de stijl van het expressionisme ging schilderen ging hij juist grote vlakken op het doek aanbrengen in kleurcombinaties die binnen kunstkringen niet voor de hand lagen.
Zijn grafische werk
De invloed van het expressionisme zag je ook terug in zijn grafische werken. Vanaf begin jaren twintig van de vorige eeuw maakte Johan Dijkstra houtsneden en etsen. Met name in zijn houtsneden herkende je het expressionisme. In zijn etsen bewandelde hij een rustigere weg, zoals goed te zien is in het werk `Groninger Diep’ uit 1947 dat deel uitmaakt van onze kunstcollectie. Hier zie je dat hij ook nog steeds plezier beleefde aan het weergeven van het Groningse landschap. Een plezier dat zo groot werd dat hij op latere leeftijd steeds meer natuurlijk weergegeven landschappen aan zijn doeken toevertrouwde.
Johan Dijkstra, een veelzijdig kunstenaar
Vanaf de jaren twintig tot halverwege de jaren zestig bleef Dijkstra de grafische kunst toepassen, een deel van dit werk kwam (in opdracht) in boeken terecht. Johan hield van boeken en vooral van het schrijven. Zijn publicaties over De Ploeg waren weids bekend, maar zijn kritische artikelen – waar hij niet altijd vrienden mee maakte – in verschillende dagbladen waren dat minder. Hij schreef onder meer voor de Nieuwe Rotterdamsche Courant, de Provinciale Groninger Courant en het Nieuwsblad van het Noorden. De ster van Johan Dijkstra bleef stijgen, vooral zijn verscheidenheid als kunstenaar viel op. Hij was niet alleen kunstschilder, maar ook aquarellist, tekenaar, graficus, docent, schrijver, illustrator, Lithograaf, wandschilder, kunstcriticus, mozaïekkunstenaar en beeldhouwer.
Zijn gebrandschilderde vensters
Vandaar dat hij ook opdrachten kreeg als glazenier. Bekend waren de prachtige gebrandschilderde glazen vensters die hij voor de aula van het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit maakte. Hij werkte hier aan van 1935 tot 1951. Vervolgens ontwierp hij de ramen voor de Geertekerk in Utrecht (1955-1957) en voor de aula van het Gomarus College in Groningen (1967-1968). In zijn latere schilderijen kwam Johan Dijkstra tot rust en beperkte hij zich tot het schilderen van impressionistische landschappen en portretten. In 1978 overleed hij op 81-jarige leeftijd in dezelfde stad waar hij ooit het levenslicht zag, zijn geliefde stad Groningen. Zijn werken maken tegenwoordig deel uit van de Stichting Johan Dijkstra en staan onder meer tentoongesteld in het Groninger Museum.
De ets
Het betreft hier een ets van de hand van de Groningse kunstschilder Johan Dijkstra, de bekendste schilder die Groningen heeft voortgebracht. Een ets werd sinds de tijd van Rembrandt van Rijn op een zelfde wijze gemaakt. Johan Dijkstra, bedekte een koperen plaat met een zwarte waslaag. Vervolgens tekende hij met een naald in de waslaag. Op de plek waar de naald de was verwijderde kwam de koperen plaat weer naar boven. Daarna legde Dijkstra de plaat in het zuur dat in het koper beet op die plekken waar de was weggehaald was door de naald. Op deze wijze verscheen de tekening die de kunstenaar met de naald had getekend op de koperen plaat. Johan bedekte vervolgens de koperen plaat met drukinkt; de uitgebeten lijnen hielden de drukinkt vast. Vervolgens veegde Dijkstra de koperen plaat schoon, waarbij de drukinkt in de uitgebeten lijnen bleef zitten. Daarna drukte hij de koperen plaat stevig tegen papier, waarna de afbeelding op het papier werd gedrukt.
De ets Het Groninger Diep
Het Groninger Diep, die op onze ets staat, was een natuurlijke afwatering rond de Nederlandse stad Groningen. Een `diep’ was de benaming die men zowel aan kanalen als aan natuurlijke vaarwaters gaf. De naam `diep’ verwees naar de diepte van het water, zodat schepen erover konden varen. Deze ets is in 1947 uitgegeven door de Vereniging tot Bevordering van Beeldende Kunsten en is rechtsonder in de plaat gesigneerd.
