Beschrijving
Utagawa Hiroshige (1797-1858) – Titel: Fuji aan de linkerkant van de Tōkaidō – uit de serie Zesendertig gezichten op de berg Fuji
Utagawa Hiroshige staat ook bekend als Ando Hiroshige. Hij werd in 1797 geboren in de Japanse hoofdstad Edo, het tegenwoordige Tokyo. Toen hij vijftien jaar oud was nam hij de kunstenaarsnaam ‘Hiroshige’ aan. Nadat hij verder was opgeleid door de prentkunstenaar Utagawa Toyohiro mocht hij ook diens naam gebruiken, als teken dat hij hoorde bij de belangrijke Utagawa-school in ukiyo-e. Hij ontwikkelde zich daar tot één van de bekendste Japanse kunstenaars en hij was beroemd om zijn subtiele kleurgebruik. Dit bijna poëtische kleurgebruik vind je terug in de prent `Fuji aan de linkerkant van de Tōkaidō’, uit de prentenserie ‘Zesendertig gezichten op de berg Fuji’.
Utagawa Hiroshige en Vincent van Gogh
Niet alleen wij waren hiervan onder de indruk, maar ook Vincent van Gogh was zwaar onder de indruk van deze Japanse prentenkunstenaar. Vincent kopieerde ook werk van Hiroshige om te oefenen. Hij schreef in 1888 aan zijn broer Theo: `Ik benijd de Japanners de buitengewone duidelijkheid die alle dingen bij hen hebben. Nooit is het vervelend en nooit lijkt het haastig gedaan. Hun werk is even simpel als ademhalen en zij maken een figuur in enkele zekere trekken met hetzelfde gemak alsof het zoiets eenvoudigs betrof als het dichtknopen van je vest.’ En precies deze vaardigheden vind je terug in onze houtsnede `Fuji aan de linkerkant van de Tōkaidō’: de treffende manier waarop de mensen en landarbeiders op deze prent met enkele fijne lijnen zijn weergegeven zijn zeer bijzonder. Ook hun plaats in het landschap is bijna volmaakt gecomponeerd met op de achtergrond de voor de Japanners, zeker in die tijd, heilige berg Fuji. De statige, maar toch licht buigende pijnbomen, het glooiende vulkanische landschap met ervoor de groene bossen, de bukkende landarbeiders met hun karakteristieke hoeden in de rijstvelden, de met geel riet gedekte woningen op de achtergrond, de twee figuurtjes op de voorgrond en het gele licht van de zon achter de heuvels. Alles is met enkele, rake sneden weergegeven op het papier. Omdat ook Gaugain, Monet en andere impressionisten zich door Utagawa Hiroshige lieten beïnvloeden, kun je Hiroshige ook zien als een van de belangrijkste influencers van het Europese impressionisme.
Zesendertig gezichten op de berg Fuji
Hiroshige is met name beroemd geworden om zijn series landschappen waar `De vijfenvijftig Stations van de Tōkaidō’, `De honderd Beroemde gezichten op Edo’ en `Zesendertig gezichten op de berg Fuji’ de bekendste zijn. Opmerkelijk is dat de eerst genoemde serie exclusief uit horizontaal afgedrukte prenten bestaat, terwijl de laatste twee genoemde series uit verticaal afgedrukte prenten bestaan. In wezen week hij als kunstenaar af van de gebruikelijke thema’s die toen vooral uit afbeeldingen van bekende acteurs, stedelijk vermaak en knappe vrouwen bestond. Met name zijn serie `Zesendertig gezichten op de berg Fuji’ was immens populair. Op 12 oktober 1858 overleed Utagawa Hiroshige in zijn geboortestad Edo (Tokyo). De man van Hiroshiges geadopteerde dochter volgde hem op als Hiroshige II.
Fuji aan de linkerkant van de Tōkaidō
Het door ons aangekochte originele houtblok print `Fuji aan de linkerkant van de Tōkaidō’, uit de prentenserie `Zesendertig gezichten op de berg Fuji’ is van de Memorial Edition uit 1891 door Kodama Matashichi (actief 1881 – 1894) die gebruik maakte van de originele houtsneden. Deze prent is gepubliceerd in 1891 en is gedrukt met de originele, gedeeltelijk bewerkte houtblokken uit 1859. In deze latere `Memorial Editie’ zijn de datum en opschriften in de rechter- en linkermarges toegevoegd. Verder is het rechthoekje met tekst, rechtsboven in de prent, paarsgeel gekleurd in plaats van de oorspronkelijke kleur rood. Ook typerend is het gebruik van wat helderder kleuren, die populair waren halverwege de Meiji periode, waaronder de kleur van de zonneschijn op de achtergrond die in 1891 geel gekleurd werd in plaats van rood. Veel van de houtsneden van de vroegere editie zijn nu uiterst zeldzaam.
Utagawa Hiroshige en het Van Gogh Museum
Deze prent maakt ook deel uit van de kunstverzameling van het Van Gogh Museum in Amsterdam en van de museale verzameling van het Tsubouchi Memorial Theatre Museum van de Waseda Universiteit in Tokyo. Onze houtsnede is in goede conditie, mede geholpen doordat de prent lang bewaard is gebleven in een album. Er zijn enkele lichte vlekjes die gebruikelijk zijn in een dergelijk oude prent. De prent heeft zijn originele album backing behouden.
